جای تعجب نیست که بسیاری از مردم بعد از سکته قلبی احساس ترس، پریشانی و نگرانی دارند؛ چرا که سکته قلبی رخدادی است که می تواند زندگی افراد را دچار دگرگونی کند. اگر به تازگی یک سکته قلبی را از سر گذرانده باشید، احتمالاً پزشکتان دستورالعمل ها و نکات زیادی را به شما گوشزد کرده است. با این حال، زمان می برد تا بتوانید هضم کنید که چه اتفاقی برایتان افتاده است.
پس از گذراندن این مرحله مطمئناً اولین سوال شما این است که برای جلوگیری از مشکلات قلبی آینده چه کار باید کرد. با بهبودی کامل بعد از سکته کار آسانی نیست؛ چرا که در این راه سوالات، سردرگمی ها و ترس های بسیاری وجود دارند که شما را آزار می دهند. در این مقاله، قصد داریم در مورد جوانب مختلف زندگی بعد از سکته قلبی صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
فشار خون چیست؟
فشار خون، عبارت است از فشاری که خون، به دیواره شریان ها وارد می کند. شریان ها، خون را از قلب به دیگر قسمت های بدن منتقل می نمایند. فشار خون، معمولاً در طول روز تغییر می کند.
معنی اعداد نشان دهنده فشار خون
فشار خون با دو عدد اندازه گیری می شود:
- فشار خون سیستولیک، که بیانگر فشار موجود در رگ، هنگام ضربان قلب است.
- فشار خون دیاستولیک، که نشان دهنده فشار موجود در رگ، هنگام استراحت قلب در بین هر دو ضربان است.
اگر فشار خون سیستولیک، ۱۲۰ و فشارخون دیاستولیک ۸۰ باشد، می گویند: ” فشار خون ۱۲۰ روی ۸۰ است” یا به شکل “۱۲۰/۸۰ mmHg” نوشته می شود.
برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید: فشار خون دیاستولیک و سیستولیک چیست؟
هایپرتنشن چیست؟
به بالاتر بودن فشار خون از حد طبیعی، هایپرتنشن می گویند. فشار خون، در طول روز و بر اساس فعالیت فرد تغییر می کند. بالاتر بودن مداوم فشار خون از حد طبیعی، ممکن است به معنی ابتلا به هایپرتنشن باشد.
هرچه میزان فشار خون بالاتر باشد، خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامتی، مانند بیماری های قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی نیز افزایش می یابد.
فشار خون بالا چند است؟
میزان فشار خون به صورت ۱۲۰/۸۰ نوشته و “۱۲۰ روی ۸۰” خوانده می شود. عدد بالایی، فشارخون سیستولیک و عدد پایینی، فشارخون دیاستولیک را نشان می دهد.
محدوده فشارخون نرمال و غیر نرمال:
- طبیعی: کمتر از ۱۲۰/۸۰
- افزایش یافته: ۱۲۰-۱۲۹/کمتر از ۸۰
- مرحله ۱ هایپرتنشن: ۱۳۰-۱۳۹/۸۰-۸۹
- مرحله ۲ هایپرتنشن: ۱۴۰ و بالاتر/۹۰ و بالاتر
- محدوده بحرانی فشار خون: بالاتر از ۱۸۰/بالاتر از ۱۲۰ – مراجعه فوری به پزشک
اگر فشار خون بالاتر از حد نرمال باشد، باید در مورد نحوه کاهش آن با پزشک خود مشورت نمایید.
محدوده فشار خون نرمال در سالمندان ( مردان و زنان)
دستورالعمل های ارائه شده توسط سازمان های پزشکی، برای تعیین فشار خون هدف در افراد مسن متفاوت است. به طور کلی، داشتن فشار خون کمتر از ۱۳۰/۸۰ mmHg برای مردان و زنانی که ۶۵ سال یا بیشتر دارند، توصیه می گردد.
دسته بندی فشار خون در بزرگسالان بالای ۶۵ سال | فشار خون سیستولیک (mmHg) | فشار خون دیاستولیک (mmHg) |
فشار خون کم | ۹۰ یا کمتر | ۶۰ یا کمتر |
فشار خون طبیعی | کمتر از ۱۲۰ | کمتر از ۸۰ |
فشار خون افزایش یافته | ۱۲۰-۱۲۹ | کمتر از ۸۰ |
مرحله ۱ فشار خون بالا | ۱۳۰-۱۳۹ | ۸۰-۸۹ |
مرحله ۲ فشار خون بالا | ۱۴۰ یا بیشتر | ۹۰ یا بالاتر |
محدوده بحرانی فشار خون – فورا به پزشک مراجعه نمایید | ۱۸۰ یا بیشتر | ۱۲۰ یا بالاتر |
علت فشار خون بالا چیست؟
دو نوع فشار خون بالا، با علل متفاوت وجود دارند.
فشار خون اولیه
فشار خون اولیه، (فشارخون اساسی) در طول زمان و بدون وجود هیچ دلیل مشخصی ایجاد می گردد. اکثر افراد، به این نوع از هایپرتنشن مبتلا هستند. مکانیسم هایی که باعث افزایش آهسته فشار خون می گردند، هنوز ناشناخته اند. ممکن است ترکیبی از عوامل مختلف در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند؛ مانند:
– ژن ها: برخی از افراد، از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به فشار خون بالا هستند. این امر، ممکن است ناشی از جهش های ژنی یا ناهنجاری های ژنتیکی باشد که از والدین به ارث می رسند.
– تغییرات جسمی: بروز تغییرات جسمی، می تواند با ایجاد مشکلاتی در سراسر بدن، مانند هایپرتنشن، همراه باشد. به عنوان مثال، به نظر می رسد که تغییر در عملکرد کلیه به دلیل افزایش سن، با برهم زدن تعادل طبیعی نمک و مایعات بدن، باعث بروز هایپرتنشن می گردد.
– محیط: با گذشت زمان، انتخاب شیوه زندگی ناسالم، مانند رژیم غذایی نامناسب و نداشتن فعالیت، بر بدن تأثیر می گذارد و سبب بروز مشکلات وزنی می شود. اضافه وزن یا چاقی، می تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد.
فشار خون ثانویه
فشار خون ثانویه، اغلب به سرعت رخ می دهد و می تواند شدیدتر از فشار خون اولیه باشد. بیماری هایی که ممکن است باعث ایجاد فشار خون ثانویه شوند، عبارتند از:
- بیماری کلیوی
- آپنه انسدادی خواب
- نقایص مادرزادی قلبی
- مشکلات تیروئیدی
- عوارض جانبی داروها
- استفاده از داروهای غیرقانونی
- سوء مصرف الکل یا استفاده مزمن از آن
- مشکلات غده فوق کلیه
- برخی تومورهای غدد درون ریز
علائم فشار خون بالا
فشار خون بالا به طور کلی یک بیماری خاموش است و در بسیاری از افراد هیچ علامتی ندارد. ممکن است سال ها یا حتی دهه ها طول بکشد تا این عارضه به اندازه کافی شدید شده و علائم آن آشکار گردد. حتی در آن صورت، بروز علائم ممکن است به مسائل دیگری نسبت داده شود.
علائم هایپرتنشن شدید عبارتند از:
- سردرد
- تنگی نفس
- خون دماغ شدن
- سرخ شدن
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
- تغییرات بصری
- وجود خون در ادرار
این علائم نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند و در همه افراد مبتلا به فشار خون بالا مشاهده نمی شوند، اما انتظار برای بروز علائم این بیماری و عدم مراجعه به پزشک، می تواند کشنده باشد. بهترین راه برای آگاهی از ابتلا به هایپرتنشن، اندازه گیری منظم فشار خون است. اکثر پزشکان، فشار خون بیماران را در هر ملاقات اندازه گیری می کنند.
اگر تنها یک بار در سال برای معاینه کلی به مطب دکتر مراجعه می کنید، با پزشک خود در مورد احتمال ابتلا به فشار خون بالا و سایر مواردی که ممکن است به شما در کنترل فشار خون کمک نمایند، مشورت کنید.
به عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری قلبی یا سایر عوامل خطر موثر در ایجاد این بیماری را داشته باشید، احتمالا پزشک از شما می خواهد که فشار خون خود را دو بار در سال چک نمایید. این امر به شما و پزشکتان کمک می کند تا قبل از ایجاد عارضه، از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری نمایید.
عوارض فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا می تواند به طرق مختلف، به سلامتی فرد و اندام های مهمی مانند قلب، مغز، کلیه و چشم، آسیب جدی برساند. خوشبختانه در بیشتر موارد، می توان با کنترل فشار خون، خطر ابتلا به عوارض جدی آن را کاهش داد.
حمله و بیماری قلبی
فشار خون بالا می تواند با کاهش خاصیت الاستیک شریان ها، به آن ها آسیب برساند. این امر، سبب کاهش جریان خون و اکسیژن رسانی به قلب و ایجاد بیماری قلبی می شود.
عوارض ناشی از کاهش جریان خون قلبی:
- درد قفسه سینه (آنژین)
- حمله قلبی: زمانی که خون رسانی به قلب مسدود شده و اکسیژن کافی به عضله قلبی نرسد، در این حالت عضلات قلب می میرند. هرچه جریان خون بیشتر مسدود گردد، آسیب بیشتری به قلب وارد می شود.
- نارسایی قلبی: هنگامی که قلب نمی تواند خون و اکسیژن کافی را به سایر اندام های بدن پمپ کند.
سکته و مشکلات مغزی
هایپرتنشن می تواند منجر به ترکیدن یا مسدود شدن شریان هایی گردد که خون و اکسیژن را به مغز می رسانند، و بدین ترتیب باعث ایجاد سکته مغزی شود. در این حالت، سلول های مغزی، به دلیل عدم دریافت اکسیژن کافی می میرند.
سکته مغزی، می تواند باعث بروز اختلالات جدی در گفتار، حرکت و سایر فعالیت های اساسی گردد و حتی کشنده باشد. ابتلا به فشار خون بالا، به ویژه در میانسالی، با ضعف عملکرد شناختی و زوال عقل در مراحل بعدی زندگی، مرتبط است.
بیماری کلیوی
بزرگسالان مبتلا به دیابت، فشار خون بالا یا هر دو، در مقایسه با افرادی که به این بیماری ها مبتلا نیستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری مزمن کلیوی قرار دارند.
از کجا بفهمیم فشار خون بالا داریم؟
تنها راه تشخیص هایپرتنشن، اندازه گیری فشار خون توسط پزشک است که سریع و بدون درد می باشد. به اندازه گیری منظم فشار خون در خانه، نظارت شخصی بر فشار خون (SMBP) نیز می گویند. در این مورد با پزشکتان صحبت نمایید. فشار خون بالا، “قاتل خاموش” نامیده می شود؛ زیرا معمولاً هیچ علامتی ندارد و بسیاری از افراد از ابتلا به آن مطلع نیستند.
چه عواملی باعث افزایش فشار خون می شوند؟
رژیم غذایی پر سدیم، عدم ورزش و وزن بالا، سطح کلسترول بالا، استرس و بیماری هایی مانند دیابت و بیماری کلیه، از رایج ترین عواملی هستند که باعث افزایش فشار خون می شوند. برای اطلاعات بیشتر، مقاله عوامل بالا برنده فشار خون چیست را بخوانید.
درمان فشار خون بالا
به طور کلی پزشکان با استفاده از دو مورد زیر به درمان فشار بالا کمک می نمایند:
- تغییر شیوه زندگی
- تجویز دارو
روش پایین آوردن فشار خون، برای هر فرد متفاوت است و باید توسط پزشک تصمیم گیری شود.
پایین آوردن فشار خون با تغییر در سبک زندگی
تغییراتی که می توانند به جلوگیری از ابتلا به فشار خون بالا و کاهش فشار خون کمک نمایند:
- کاهش میزان نمک مصرفی و به طور کلی داشتن رژیم غذایی سالم
- کاهش مصرف الکل
- کاهش وزن
- ورزش منظم
- کاهش مصرف کافئین
- ترک سیگار
برخی از افراد مبتلا به هایپرتنشن، ممکن است نیاز به مصرف یک یا چند دارو، برای کنترل فشار خون داشته باشند.
داروی فشار خون بالا
در صورت تشخیص فشار خون بالا، پزشک ممکن است مصرف یک یا چند دارو را توصیه نماید. این داروها به صورت قرص هستند و معمولاً باید روزی یک بار مصرف شوند؛ مانند:
– مهار کننده های ACE – مانند انالاپریل، لیزینوپریل، پریندوپریل و رامیپریل
– مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین -۲ (ARBs)- مانند کندزارتان، ایربزارتان، لوزارتان، والسارتان و اولمزارتان
مطلب مرتبط: فرق قرص والسارتان با لوزارتان چیست؟
– مسدود کننده های کانال کلسیمی – مانند آملودیپین، فلودیپین و نیفدیپین یا دیلتیازم و وراپامیل
– داروهای مدر – مانند اینداپامید و بندروفلومتیازید
– مسدود کننده های بتا – مانند آتنولول و بیسوپرولول
– مسدود کننده های آلفا – مانند دوکسازوسین
– دیورتیک های دیگر – مانند آمیلوراید و اسپیرونولاکتون
تجویز قرص فشار خون بالا برای افراد مختلف، به مواردی مانند میزان بالا بودن فشار خون، سن و قومیت بستگی دارد.
درمان فشار خون بالا در منزل
تغییر شیوه زندگی، می تواند به فرد در کنترل عوامل بالا برنده فشار خون کمک کند. با اقدامات خانگی زیر می توانید فشار خون خود را در محدوده سالم نگه دارید.
برای فشار خون بالا چه بخوریم؟
داشتن رژیم غذایی سالم، برای کمک به کاهش و کنترل فشار خون، و همچنین کاهش خطر ابتلا به عوارض ناشی از آن، مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و حمله قلبی، ضروری است. برای فشار خون بالا مواد زیر را در برنامه غذایی خود داشته باشید:
- میوه ها
- سبزیجات
- غلات کامل
- پروتئین بدون چربی مانند ماهی
افزایش فعالیت بدنی
کاهش وزن و حفظ سلامت بدن، باید با انجام حرکات ورزشی همراه باشد. ورزش، علاوه بر کمک به کاهش وزن، می تواند به کاهش استرس، کاهش فشار خون به طور طبیعی و تقویت سیستم قلبی-عروقی کمک نماید. هر هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط داشته باشید؛ یعنی پنج روز در هفته، و هر روز به مدت ۳۰ دقیقه.
رسیدن به وزن مناسب
اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، کاهش وزن از طریق داشتن رژیم غذایی سالم و افزایش فعالیت بدنی، می تواند به کاهش فشار خون شما کمک کند.
مدیریت استرس، یکی از موثرترین راهکارهای درمان فشار خون بالا
ورزش کردن، یک راه عالی برای مدیریت استرس است. سایر فعالیت ها نیز می توانند برای کاهش استرس مفید باشند؛ مانند:
- مدیتیشن
- تنفس عمیق
- ماساژ
- شل شدن عضلات
- یوگا یا تای چی
تاثیر این تکنیک ها بر کاهش استرس، ثابت شده است. داشتن خواب کافی نیز می تواند به کاهش سطح استرس کمک نماید.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت