بالن یا بالون زدن قلب که به آن آنژیوپلاستی زیر پوستی عروق کرونر (PTCA) نیز گفته می شود، یک روش درمانی برای باز کردن عروق تنگ و مسدود است که توسط پزشکان متخصص قلب انجام می شود. در این روش، پزشک از یک لوله بلند و نازک به نام کاتتر استفاده می کند که یک بالن کوچک در انتهای آن وجود دارد. این بالن در محل گرفتگی رگ باد شده و به باز شدن رگ مسدود کمک می کند.
اگرچه آنژیوپلاستی اغلب برای درمان گرفتگی عروق قلب انجام می شود، اما می تواند برای باز کردن عروق تنگ در بسیاری از قسمت های بدن استفاده شود. برای مثال، پزشک میتواند از آنژیوپلاستی کاروتید، برای باز کردن شریان های کاروتید تنگ شده استفاده کند. شریان های کاروتید وظیفه خون رسانی به مغز را به عهده دارند.
سکته مغزی معمولا زمانی رخ می دهد که شریان های کاروتید مسدود شده و مغز اکسیژن کافی دریافت نمی کند. روش بالن زدن رگ همچنین می تواند در عروقی همچون شریان آئورت (شریان اصلی بدن)، شریان ایلیاک (در محل مفصل ران)، شریان فمورال (در ران)، شریان پوپلیتئال (پشت زانو) و شریان های تیبیال و پرونئال (در ساق پا) انجام شود.
بالن زدن قلب چگونه است؟
قبل از انجام بالون زدن عروق کرونر، پزشک ابتدا مسدود بودن و یا تنگ شدن عروق کرونر را تشخیص می دهد. در صورتی که یک و یا چند رگ مسدود شده باشد، پزشک باید محل انسداد و شدت آن را نیز تشخیص دهد. برای این کار، پزشک از آنژیوگرافی عروق کرونر استفاده می کند. در آنژیوگرافی، پزشک یک لوله کوچک به نام کاتتر را به یکی از عروق کشاله ران و یا دست وارد می کند و از طریق آن، کاتتر را به سمت عروق کرونر می فرستد.
سپس مقدار کمی رنگ یا ماده حاجب به داخل عروق کرونر تزریق می شود و با استفاده از اشعه ایکس، عکسبرداری از عروق انجام می شود که محل انسداد را نشان می دهد. بعد از انجام آنژیوگرافی، پزشک می تواند آنژیوپلاستی را انجام دهد. در روش بالن زدن رگ قلب، پزشک بالن متصل به کاتتر را در محل انسداد رگ باد میکند که باعث باز شدن رگ و برقراری جریان خون می شود.
در عمل بالن زدن قلب معمولا یک لوله کوچک مشبک و تور مانند به نام استنت در محلی که شریان باز شده قرار می گیرد. استنت، رگ را باز نگه می دارد و از تنگ شدن مجدد شریان جلوگیری می کند. برخی از استنت ها از نوعی توری فلزی ساخته شده اند و شبیه فنرهای کوچکی هستند.
برخی دیگر از استنت ها که به آن ها استنت های دارویی گفته می شود، به داروهای خاصی آغشته شده اند که در طول زمان، به آرامی درون شریان آزاد می شوند. ممکن است به دلیل آسیب به دیواره رگ در طول بالون زدن، بافت رگ به سمت داخل ترمیم شده و رگ مجددا مسدود شود. این داروها می توانند از این اتفاق جلوگیری کنند.
گرفتگی عروق قلب به دنبال تجمع پلاک ها ایجاد می شود. پلاک ها در اثر رسوب کلسترول و چربی در دیواره شریان ها به وجود می آیند. در برخی موارد، این پلاک ها نیز طی آنژیوپلاستی برداشته می شوند. در روشی به نام آترکتومی، یک کاتتر که نوعی تیغه چرخان در نوک آن وجود دارد وارد رگ شده و پلاک ها را از بین می برد. اشعه لیزر نیز می تواند برای شکستن و از بین بردن پلاک ها استفاده شود. در حال حاضر این روش ها رایج نبوده و به ندرت انجام می شوند. زیرا روش بالون زدن قلب نتایج بهتری را برای اکثر بیماران به همراه دارد.
فواید بالن زدن رگ قلب
- گرفتگی عروق قلب برطرف شده و در نتیجه جریان خون بهبود یابد.
- این روش معمولا عوارض مهمی به همراه ندارد.
- بیمار می تواند مدت کوتاهی بعد از عمل، فعالیت های عادی خود را از سر بگیرد.
- این روش معمولاً با استفاده از بی حسی موضعی انجام می شود که خطرات کمتری نسبت به بیهوشی عمومی دارد.
عوارض بالن زدن قلب
بالن زدن قلب یک روش درمانی رایج است که معمولا بی خطر است، اما احتمال کمی برای بروز عوارض آن نیز وجود دارد. عوارض بالن زدن قلب عبارتند از:
- ممکن است محل ورود کاتتر به درون رگ دچار خونریزی و یا عفونت شود.
- شریان باز شده ممکن است دوباره مسدود شود. (تنگی مجدد عروق)
- ممکن است رگ دچار پارگی شده و یا سوراخ شود. (آسیب به شریان)
- ممکن است بیمار به رنگی که در آنژیوپلاستی استفاده می شود، واکنش های آلرژیک نشان دهد.
- ممکن است بیمار دچار آریتمی (ریتم غیر طبیعی ضربان قلب) شود.
- در حدودا دو تا چهار درصد افراد ممکن است در طول عمل، شریان به جای باز شدن، بسته شود و بیمار به پیوند اورژانسی بای پس عروق کرونر نیاز داشته باشد.
- رنگ مورد استفاده در بالون زدن قلب ممکن است باعث آسیب به کلیه ها و ایجاد برخی مشکلات کلیوی شود.
- حدود سه تا پنج درصد افراد ممکن است دچار حمله قلبی شوند.
- اگرچه این مورد بسیار نادر است (کمتر از یک درصد افراد) اما در برخی موارد ممکن است سکته مغزی رخ دهد.
عوارض ناشی از بالن زدن قلب نیز مانند هر عمل قلبی دیگری ممکن است باعث مرگ بیمار شود. اما این اتفاق بسیار نادر است و کمتر از دو درصد افراد در طی عمل بالن زدن رگ قلب جان خود را از دست می دهند. در طول بالون زدن قلب ممکن است درد قفسه سینه نیز ایجاد شود. زیرا انجام این عمل، خونرسانی به قلب را برای مدت کوتاهی مسدود می کند.
بالن زدن قلب چقدر طول میکشد؟
بالن زدن قلب معمولاً حدود ۱ الی ۲ ساعت طول می کشد و بیشتر بیماران به مدت یک شب در بیمارستان بستری می شوند. تا زمانی که اثرات داروی آرام بخش به طور کامل از بین نرود، ممکن است بیمار کمی احساس خواب آلودگی داشته باشد. در طول شب، پرستاران بیمار را تحت نظر دارند و ضربان قلب و فشار خون بیمار را مرتبا بررسی می کنند.
مراقبتهای بعد از بالن زدن قلب
در بیشتر موارد، بیماران پس از بالن زدن قلب بهبود می یابند و حدودا یک هفته بعد از مرخص شدن از بیمارستان، می توانند کار و فعالیت عادی خود را از سر بگیرند. پس از انجام بالون زدن رگ قلب و مرخص شدن بیمار از بیمارستان، پزشک روند بهبودی و پیشرفت بیمار را بررسی می کند. در مراجعه بعدی، پزشک بیمار را معاینه می کند و در صورت لزوم، داروهای تجویز شده را تغییر می دهد.
همچنین ممکن است پزشک برای بررسی روند کلی بهبودی، آزمایشات لازم را نیز انجام دهد. همچنین، پزشک در رابطه با فعالیت ها، داروها، تغییرات سبک زندگی و یا هرگونه مشکلات دیگر با بیمار صحبت می کند.
تغییرات سبک زندگی بعد از بالون زدن قلب
اگرچه بالون زدن قلب می تواند علائم ناشی از انسداد عروق و بیماری عروق کرونر (CAD) را کاهش دهد، اما این روش، درمانی برای این بیماری و یا بر طرف نمودن عوامل خطر آن نیست. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و داشتن یک سبک زندگی سالم، می تواند به درمان بیماری عروق کرونر و همچنین حفظ بهبودی حاصل از بالون زدن، کمک کند.
می توانید در رابطه با عوامل خطر بیماری عروق کرونر و تغییرات سبک زندگی با پزشک خود مشورت کنید. ایجاد این تغییرات در سبک زندگی برای برخی افراد ممکن است تنها روش درمانی موثر باشد. برای تغییر سبک زندگی خود می توانید نکات زیر را رعایت کنید:
- برای پیشگیری و یا درمان فشار خون بالا، کلسترول بالا و همچنین حفظ وزن ایده آل، یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- اگر سیگار و یا دخانیات مصرف می کنید، آن را ترک کنید.
- فعالیت بدنی و ورزش منظم داشته باشید.
- اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، وزن خود را کاهش دهید.
- استرس خود را کاهش دهید.
- اگر برای کاهش فشار خون یا کلسترول بالا از برخی داروها استفاده می کنید، آن ها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
بازتوانی قلب بعد از بالون زدن
ممکن است پزشک از شما بخواهد که در یک برنامه بازتوانی قلب شرکت کنید. بازتوانی قلب، به افراد مبتلا به بیماری های قلبی کمک می کند تا هرچه سریع تر بهبود یافته و به کار و فعالیت های روزمره خود بازگردند. بازتوانی قلب شامل نظارت بر روی فعالیت های بدنی، آموزش سبک زندگی سالم برای قلب، مشاوره برای کاهش استرس و کمک به بیماران برای بازگشت به فعالیت های روزانه می باشد. می توانید از پزشک خود در مورد برنامه های بازتوانی قلب سوال کنید.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت