تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام سیگنال های الکتریکی قلب شما را ثبت می کند. این روش، یک آزمایش معمول و بدون درد است که برای تشخیص سریع مشکلات قلبی و بررسی سلامت قلب استفاده می شود. تست نوار قلب که ECG یا EKG نیز نامیده می شود، اغلب در مطب پزشک، کلینیک یا بیمارستان انجام می گیرید.
اگر در مورد هزینه ها، نحوه نوار قلب گرفتن و مسائل جانبی آن سوالی دارید، این مطلب را تا آخر بخوانید. ما هر آنچه در مورد الکتروکاردیوگرام ECG لازم دارید بدانید را توضیح داده و در آخر سوالات متداول شما را پاسخ داده ایم.
نوار قلب چیست؟
تست نوار قلب روشی است برای تشخیص بیماری های قلبی. این تست فعالیت های الکتریکی قلب مانند ضربان و فرکانس را، از طریق الکترودهایی که به قسمت های مختلف بدن فرد چسبیده اند، روی یک صفحه نمایش می دهد.
برای انجام این عمل، از الکتروکاردیوگرام استفاده می شود. پیامی که از این الکترودها به دست می آید، از طریق سیم به دستگاه ECG متصل می شود. حاصل این فرآیند، نمودار فعالیت قلب شخص است که روی کاغذ چاپ می شود.
نوار قلب چه چیزی را نشان می دهد؟
نوار قلب یک روش ساده و غیرتهاجمی برای کمک به تشخیص بسیاری از مشکلات شایع قلبی افراد در هر سنی می باشد. پزشک شما ممکن است از الکتروکاردیوگرام برای تعیین یا تشخیص موارد زیر استفاده کند:
- ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی)
- وجود انسداد یا باریک شدن عروق در قلب (بیماری عروق کرونر) که می تواند باعث درد قفسه سینه یا حمله قلبی شود
- بررسی اینکه قبلاً سکته قلبی داشته اید یا خیر
- بررسی اینکه درمان های خاص بیماری های قلبی، مانند دستگاه های ضربان ساز قلب، چقدر خوب عمل می کنند
چه موقع نوار قلب بگیریم؟
در صورت داشتن علائم و نشانه های زیر ممکن است به نوار قلب نیاز داشته باشید:
- درد قفسه سینه
- سرگیجه، سبکی سر یا گیجی
- تپش قلب
- نبض سریع
- تنگی نفس
- ضعف، خستگی یا کاهش توانایی ورزش کردن
معمولا توصیه نمی شود از نوار قلب برای ارزیابی بزرگسالانی که در معرض خطر نیستند و علائمی ندارند، استفاده شود. اما اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید، ممکن است پزشک الکتروکاردیوگرام را به عنوان آزمایش غربالگری پیشنهاد کند، حتی اگر علامتی نداشته باشید.
اگر علائمی دارید که گاهی بروز می یابند و سپس از بین میروند، ممکن است در هنگام ثبت ECG استاندارد، تشخیص داده نشوند. در این حالت پزشک ممکن است استفاده از هولتر مانیتور یا ایونت مانیتور را توصیه نماید.
هولتر مانیتور
هولتر مانیتور دستگاهی کوچک است که به بدن متصل می شود و ضربان قلب را به صورت مداوم ثبت می کند. معمولاً به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت از این دستگاه استفاده می شود.
ایونت مانیتور (Event monitor)
این دستگاه قابل حمل مشابه هولتر مانیتور است اما هر بار فقط در چند ساعت خاص و برای مدت چند دقیقه ضربان قلب را ثبت می کند. می توانید آن را بیشتر از مانیتور هولتر، معمولا به مدت ۳۰ روز، بپوشید. عموما بدین صورت عمل می کنند که وقتی علائم را احساس کردید، یک دکمه را فشار می دهید. بعضی از دستگاه ها بصورت خودکار با تشخیص ریتم غیر عادی قلب را ثبت می کنند.
نوار قلب چگونه انجام میشود؟
نوار قلب گرفتن به چند روش انجام می شود. به طور کلی، این تست با چسباندن تعدادی الکترود به بازو، پاها و سینه فرد انجام می شود. این الکترودها پیام های الکتریکی قلب شخص را به دستگاه ECG می رسانند. تست نوار قلب بسیار ساده است و آماده سازی کمی برای انجام آن لازم دارید (در پایین توضیح داده ایم).
برای گرفتن نوار قلب لازم است لباس بالا تنه خود را در بیاورید. زمان انجام تست چند دقیقه است و بعد از آن می توانید به خانه بروید.
چگونه برای انجام ECG آماده شوید؟
آماده سازی خاصی برای الکتروکاردیوگرام استاندارد لازم نیست. درمورد مصرف هرگونه دارو و مکمل با پزشک خود صحبت کنید. این موارد اغلب می توانند بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارند.
نحوه گرفتن نوار قلب
نوار قلب می تواند در مطب پزشک یا بیمارستان گرفته شود و اغلب توسط یک پرستار یا تکنسین انجام می گردد.
قبل از انجام ECG:
ممکن است از شما خواسته شود لباس بیمارستان را بپوشید. اگر در قسمت هایی از بدن که الکترودها قرار میگیرد مو داشته باشید، ممکن است تکنسین آن ها را بتراشد تا الکترود ها بهتر به بدنتان بچسبند. پس از آماده شدن، از شما خواسته می شود که روی میز یا تخت معاینه دراز بکشید.
در حین انجام ECG:
هنگام گرفتن نوار قلب، حداکثر ۱۲ حسگر (الکترود) به قفسه سینه و اندام شما متصل می شود. الکترودها تکه های چسبنده و سیم داری هستند که به نمایشگر متصل می شوند. آنها سیگنال های الکتریکی را ثبت می کنند که ضربان قلب را نشان می دهد. یک رایانه اطلاعات را دریافت کرده و به صورت موجی روی مانیتور یا کاغذ نمایش می دهد.
در طول آزمایش می توانید طبیعی نفس بکشید اما باید در حالت دراز کشیده باشید. مطمئن شوید که گرم و آماده دراز کشیدن هستید. حرکت، صحبت یا لرز ممکن است نتایج آزمایش را مخدوش کند. گرفتن نوار قلب در حالت استاندارد چند دقیقه طول می کشد.
پس از انجام ECG:
بعد از انجام تست نوار قلب می توانید فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید.
نتیجه آزمایش نوار قلب
پزشک ممکن است نتیجه تست نوار قلب را در همان روز یا در جلسه بعدی با شما در میان بگذارد. اگر نوار قلب شما طبیعی باشد، ممکن است به آزمایش دیگری نیازی نداشته باشید. اما اگر نتایج نشان دهنده وجود ناهنجاری در قلب باشد، ممکن است به الکتروکاردیوگرام یا آزمایش های تشخیصی دیگر مانند اکوکاردیوگرافی نیاز داشته باشید. نوع درمان، به علت ایجاد علائم و نشانه های شما بستگی دارد.
عکس نوار قلب سالم
این تصویر یک نوار قلب سالم را نشان می دهد. در نوار قلب سالم، قلب با یک ریتم منظم بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه می تپد. فواصل امواج در این ECG همگی در محدوده نرمال هستند.
عکس نوار قلب مریض
بیمار از هیپوترمی شدید رنج می برد. نوار قلب بیمار، ناهنجاری های کلاسیک مرتبط با هیپوترمی را نشان می دهد.
بیمار از بیماری آرتریت لایم رنج می برد.
بیمار از پریکاردیت حاد رنج می برد. نوار قلب وی ارتفاع قطعه ST را در لیدهای تحتانی و قدامی (فلشهای سیاه) و همچنین ارتفاع قطعه PR را در aVR سرب (نشان می دهد.
بیمار از بیماری انسدادی ریوی مزمن (COPD) رنج می برد. اگرچه COPD براساس تست ECG تشخیص داده نمی شود، اما اغلب اولین آزمایش تشخیصی است که به دلیل همپوشانی بیماری های قلبی و ریوی انجام می شود.
آیا نوار قلب نرمال نشان دهنده سلامت کامل قلب است؟
نوار قلب تنها برای مشکلاتی که با فعالیت های الکتریکی قلب در ارتباط هستند، کاربرد دارد. بسیاری از بیماری های قلبی با جنبه های دیگر قلب مربوط می شوند. برای مثال گرفتگی عروق را نمی توان با دقت بالا با استفاده از ECG مشخص کرد.
در نتیجه، نوار قلب نرمال خبر خوبی است از این جهت که قلب فعالیت های الکتریکی اش را به خوبی انجام می دهد. اما اگر علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه و فشار خون بالا دارید، باید تست های دیگر تشخیص بیماری قلبی را نیز انجام دهید.
مشکلات قلبی که در نوار قلب مشخص می شوند
پزشک اطلاعات ثبت شده توسط دستگاه ECG را بررسی می کند و به دنبال هر گونه مشکل در قلب شما می گردد، از جمله:
ضربان قلب
به طور معمول می توان با بررسی نبض، میزان ضربان قلب را اندازه گیری کرد. اگر نبض شما به سختی حس شود یا خیلی سریع یا بیش از حد نامنظم باشد و نتوان آن را دقیق محاسبه کرد، نوار قلب می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. نوار قلب می تواند به پزشک شما کمک کند تا ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) یا کند (برادی کاردی) را تشخیص دهد.
ریتم قلب
نوار قلب می تواند بی نظمی های موجود در ریتم قلبی (آریتمی) را نشان دهد. این شرایط ممکن است در صورت نقص عملکرد هریک از قسمت های سیستم الکتریکی قلب، رخ دهد. در موارد دیگر، داروهایی مانند بتابلاکرها، کوکائین، آمفتامین و داروهای بدون نسخه و سرماخوردگی و آلرژی می توانند باعث ایجاد آریتمی شوند.
حمله قلبی
نوار قلب می تواند شواهدی از حمله قلبی قبلی یا حمله ای که در حال پیشرفت است را نشان دهد. الگوهای موجود در ECG می تواند نشان دهد که کدام قسمت از قلب شما آسیب دیده و همچنین میزان آسیب چقدر است.
نرسیدن خون و اکسیژن به قلب
نوار قلبی که در حین بروز علائم گرفته شده است، می تواند به پزشک در تشخیص درد قفسه سینه ناشی از کاهش جریان خون در عضله قلبی، مانند درد قفسه سینه در آنژین ناپایدار، کمک کند.
ناهنجاری های ساختاری
نوار قلب می تواند سرنخ هایی را در مورد بزرگ شدن محفظه ها یا دیواره های قلب، نقص قلب و سایر مشکلات قلبی ارائه دهد.
اگر پزشک در ECG شما مشکلی پیدا کند، ممکن است آزمایشات دیگری برای بررسی نیاز های درمانی شما انجام دهد.
عوارض نوار قلب
تست نوار قلب یک روش ایمن است. در طول آزمایش خطر شوک الکتریکی وجود ندارد زیرا الکترودهای استفاده شده، خود الکتریسیته تولید نمی کنند. الکترودها فقط فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می نمایند. هنگام برداشتن الکترودها، ممکن است مانند برداشتن باند، ناراحتی جزئی احساس کنید. در برخی از افراد در محل قرار گیری الکترود ها، بثورات جزئی مشاهده می شود.
هزینه نوار قلب
نوار قلب از جمله آزمایش هایی است که تقریبا در مراکز درمانی خصوصی قیمت ثابتی دارد. کلینیک قلب سلامت، در کنار مجهز بودن به تجهیزات پیشرفته و دقیق برای تشخیص بیماری های قلبی و بهره وری از پزشکان مجرب و متخصص، هزینه ها را نیز تعدیل کرده تا بتواند به همه هموطنان گرامی خدمات رسانی کند. هزینه نوار قلب آزاد در کلینیک قلب سلامت ۵۰۰۰۰ تومان می باشد.
سوالات متداول درباره نوار قلب
آیا نوار قلب دقیق است؟
هر تستی با توجه به پارامترهایی که اندازه گیری می کند، برای مقصود خاصی استفاده می شود. نوار قلب برای تشخیص فعالیت الکتریکی قلب و اختلالات الکترولیتی بدن، دقت بسیار بالایی دارد و برای تشخیص گرفتگی عروق دقت نسبتا کمتری دارد.
آیا نوار قلب مشکل قلبی را نشان میدهد؟
نوار قلب برای ارزیابی ضربان و ریتم قلب گرفته می شود. این آزمایش اغلب می تواند بیماری قلبی، حمله قلبی، بزرگ شدن قلب یا ریتم های غیر طبیعی قلب را تشخیص دهد که ممکن است باعث نارسایی قلبی شوند.
نوار قلب نرمال چند است؟
نوار قلب عملکرد الکتریکی قلب را نشان می دهد و نتایج آن به صورت عدد بیان نمی شود. پزشک با بررسی پارامترهای مختلف در جواب تست، متوجه وجود یا عدم وجود مشکل در عملکرد قلب می شود.
آیا نوار قلب گرفتگی عروق را نشان میدهد؟
بله. تست نوار قلب ناهنجاری های ریتم قلب را نشان داده و می تواند اختلال در جریان خون در قلب را شناسایی کند.
آیا نوار قلب سالم بودن قلب را نشان میدهد؟
بله. در صورتی که نمودار پمپاژ خون توسط قلب، در نوار قلب ریتم ثابتی داشته باشد، به احتمال زیاد قلب سالم است.
آیا نوار قلب ضرر دارد؟
خیر. برخی از افراد ممکن است در جایی که الکترودها قرار داده شده اند، بثورات پوستی را تجربه کنند که بسیار خفیف است و بدون نیاز به اقدام خاصی از بین می رود.
برای نوار قلب باید ناشتا بود؟
خیر نیازی به ناشتا بودن نیست.
انجام تست نوار قلب چقدر زمان میبرد؟
بین ۵ تا ۱۰ دقیقه.
کجا نوار قلب بگیریم؟
نوار قلب معمولا در مطب دکتر، کلینیک و یا بیمارستان گرفته می شود. برای گرفتن نوار قلب کافی است که مرکزی را انتخاب کنید که دستگاه استاندارد ECG داشته باشد. اما مسئله مهم تر تفسیر تست است که توصیه می شود حتما به یک متخصص قلب مجرب مراجعه کنید تا از تفسیر درست تست خود مطمئن باشید.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت