سنکوپ به معنی غش کردن یا از حال رفتن است. اگر غش به علت محرک های خاصی مانند مشاهده خون یا سوزن یا احساسات شدید مانند ترس ایجاد شود، به آن سنکوپ وازوواگال می گویند. این نوع سنکوپ شایع ترین علت غش است.
سنکوپ وازوواگال گاهی به عنوان سنکوپ نوروکاردیوژنیک یا سنکوپ رفلکس نیز نامیده می شود. هر فردی ممکن است این حالت را تجربه کند، اما عموما در کودکان و بزرگسالان جوان شایع است. همچنین در مردان و زنان به طور برابر اتفاق می افتد.
اگرچه برخی از علل سنکوپ می توانند نشانه ای از یک مشکل جدی برای سلامتی باشند، اما سنکوپ عموما ناشی از مشکلی جدی نیست. در این مقاله به علل، تشخیص و درمان سنکوپ وازوواگال و همچنین نشانه هایی که در صورت وقوع آن ها باید به پزشک مراجعه کرد، صحبت خواهیم کرد.
سنکوپ وازوواگال چیست؟
سنکوپ وازوواگال زمانی رخ می دهد که فرد به علت واکنش بیش از حد بدن به محرک هایی مانند مشاهده خون یا ناراحتی احساسی شدید، هوشیاری خود را از دست می دهد. این وضعیت سنکوپ نوروکاردیوژنیک نیز نامیده شود.
محرک های این نوع سنکوپ باعث کاهش ناگهانی ضربان قلب و فشار خون می شوند. در نتیجه این اتفاق، جریان خون در مغز کاهش یافته و هوشیاری برای مدت کوتاهی از دست می رود.
سنکوپ وازوواگال معمولاً بی خطر بوده و نیازی به درمان ندارد. اما این احتمال وجود دارد که فرد در حین سنکوپ آسیب ببیند. پزشک ممکن است آزمایش هایی را برای رد علل جدی تر از دست دادن هوشیاری (مانند اختلالات قلبی) توصیه کند.
علل سنکوپ وازوواگال کدامند؟
محرک های بسیاری می توانند سنکوپ وازوواگال ایجاد کنند. برای کاهش خطر از دست دادن هوشیاری، بهتر است ازقرار گرفتن در معرض این محرک ها اجتناب کرد. از جمله این محرک ها عبارتند از:
- ایستادن بیش از حد
- گرمای زیاد
- احساسات شدید مانند ترس
- درد شدید
- دیدن خون یا سوزن
- ورزش شدید و مداوم
- کم آبی بدن
- نخوردن غذا
سایر محرک ها عبارتند از:
- ادرار کردن
- بلع
- سرفه کردن
- حرکت کردن روده ها
علائم سنکوپ وازوواگال کدامند؟
از دست دادن هوشیاری علامت اصلی سنکوپ وازوواگال است. بطور معمول پیش از سنکوپ علائم زیر اتفاق می افتد:
- تهوع
- رنگ پریدگی
- تعریق کف دست
- احساس سبکی سر و سرگیجه
- تاری دید
اگر بتوانید هنگامیکه این علائم را تجربه کردید دراز بکشید، اغلب قادر خواهید بود از وقوع سنکوپ جلوگیری کنید؛ چرا که این سنکوپ عموما در حالت نشسته یا ایستاده رخ می دهد. با این حال، همه افراد قبل از سنکوپ متوجه علائم آن نمی شوند.
هنگامی که فرد بیهوش می شود، دراز کشیدن می تواند جریان خون را به مغز باز گرداند. همچنین هوشیاری باید نسبتاً سریع بازگردد. ممکن است مدتی بعد از بیهوشی فرد احساس عادی نداشته باشد. همچنین ممکن است برای مدت کوتاهی احساس افسردگی یا خستگی کند. برخی از افراد حتی ممکن است احساس تهوع کرده و استفراغ کنند.
برخی از افراد فقط یک یا دو بار سنکوپ وازوواگال را در زندگی خود تجربه می کنند. در حالیکه برای برخی از افراد مشکل مزمنی بوده و بدون علائم خاصی اتفاق می افتد.
روش درمان سنکوپ وازوواگال چگونه است؟
مراقب علائم هشداردهنده سنکوپ وازوواگال مانند سرگیجه، حالت تهوع یا تعریق کف دست باشید. اگر سابقه سنکوپ دارید و فکر می کنید در حال از دست دادن هوشیاری خود هستید، فورا دراز بکشید. مشت کردن دست ها و فشردن آن ها یا فشردن پا ها به همدیگر می تواند از غش کردن جلوگیری کند. بالا آوردن پاها نیز نیز می تواند کمک کننده باشد.
برای درمان فوری فردی که به علت سنکوپ وازوواگال بیهوش شده است، به فرد کمک کنید تا دراز بکشد و پاهای خود را در هوا بلند کند. این امر جریان خون را به مغز باز گردانده و منجر به این می شود که فرد به سرعت به هوش آید. فرد باید مدتی بعد دراز بکشد.
اگر تجربه چند سنکوپ وازوواگال را دارید، پزشک در مورد چگونگی جلوگیری از آن کردن پیشنهاداتی را ارائه خواهد داد. این پیشنهادات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اجتناب از محرک هایی مانند ایستادن طولانی مدت یا مشاهده خون
- تمرینات ورزشی متوسط
- قطع داروهایی که فشار خون را کاهش می دهند، مانند دیورتیک ها
- خوردن رژیم غذایی با نمک بیشتر، تا به حفظ حجم خون کمک کند.
- نوشیدن مایعات فراوان برای حفظ حجم خون
- پوشیدن جوراب های تراکمی یا بندهای شکمی
گاهی اوقات ، ممکن است برای کنترل سنکوپ وازوواگال به دارو نیاز داشته باشید. با این حال، تحقیقات روی این داروها مزایای مشخصی را در درمان این مشکل نشان نداده است. این نوع درمان معمولا فقط زمانی مورد توجه قرار می گیرد که شخص چندین بار سنکوپ را تجربه کرده باشد. برخی از داروهایی که ممکن است پزشک تجویز کند شامل موارد زیر است:
- آگونیست های آلفا -۱ آدرنرژیک، برای افزایش فشار خون
- کورتیکواستروئیدها، برای کمک به افزایش سطح سدیم و مایعات بدن
- مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs) برای تعدیل پاسخ سیستم عصبی
اگر این داروها بی اثر باشند، پزشکان گاهی اوقات تمرینات ارتوستاتیک را تجویز می کنند. در این روش از یک میز شیب دار استفاده می شود تا مدت زمان ایستاده بودن فرد تدریجا افزایش یابد. همچنین در موارد نادر که کاهش قابل توجه ضربان قلب یا مکث آن تشخیص داده شود، به باتری قلب نیاز است.
عوارض احتمالی سنکوپ های وازوواگال
سنکوپ وازوواگال به خودی خود خطرناک نیست. البته اگر در زمان های خاصی مانند رانندگی اتفاق بیفتد، می تواند بسیار خطرناک باشد. اکثر افرادی که ندرتا سنکوپ وازوواگال را تجربه کرده اند، می توانند با خیال راحت رانندگی کنند.
با این حال در صورت داشتن سنکوپ مزمن که تحت کنترل نیست، ممکن است پزشک منع از رانندگی را توصیه کند. خصوصا اگر فرد علائم هشداردهنده قبل از سنکوپ را تجربه نکند، رانندگی برای او خطرناک خواهد بود. در مورد اینکه چه کارهایی برای شما بی خطر است می توانید از پزشک خود سوال کنید.
آیا سنکوپ باعث مرگ میشود؟
همانطور که گفتیم، سنکوپ وازوواگال به خودی خود خطرناک و مرگ آور نیست. با این حال، از دست دادن هوشیاری ممکن است در نتیجه وضعیت های جدی و تهدیدکننده حیات اتفاق بیفتد. در صورتی که شما یا فرد همراهتان هر کدام از علائم تهدیدکننده حیات زیر را تجربه کرد، حتما با اورژانس تماس بگیرید:
- اندازه غیر طبیعی مردمک چشم
- عدم پاسخ مردمک به نور
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت
