نارسایی قلبی، که گاهی به آن نارسایی احتقانی قلب می گویند، زمانی رخ می دهد که عضله قلب خون کافی پمپاژ نکند. بعضی از مشکلات، از قبیل باریک شدن عروق قلب (بیماری عروق کرونری) یا فشار خون بالا، به تدریج منجر به ضعیف شدن قلب می شود به طوری که دیگر نمی تواند خون را به خوبی پمپاژ کند.
یکی از سوالات شایع در این مورد این است که “آیا نارسایی قلبی خطرناک است؟” در این مطلب قصد داریم در رابطه با تمام جنبه های نارسایی قلبی صحبت کنیم. همه مشکلاتی که منجر به نارسایی قلبی می شود، قابل درمان نیستند؛ اما استفاده از روش های صحیح درمان باعث بهبود علائم نارسایی قلب شده و طول عمر فرد را بالا می برد.
ایجاد تغییر در سبک زندگی (مثل ورزش، کاهش سدیم در رژیم غذایی، کنترل استرس و کاهش وزن) کیفیت زندگی را بالا می برد. یکی از راه های پیشگیری از نارسایی قلبی، جلوگیری و کنترل مشکلاتی (اعم از بیماری عروق کرونری، فشار خون بالا، دیابت یا چاقی مفرط) است که باعث نارسایی قلب می شود.
انواع نارسایی قلب کدامند؟
عوامل بروز نارسایی قلبی متعددند اما معمولا این وضعیت به دو نوع تقسیم می شود:
نارسایی قلبی با کاهش عملکرد بطن چپ (HF-rEF): در این حالت، بطن چپ متورم می شود و توانایی انقباض برای پمپاژ و انتقال خون حامل اکسیژن به سایر قسمت های بدن را از دست می دهد.
نارسایی قلبی با حفظ عملکرد بطن چپ (HF-pEF): قلب به درستی منقبض می شود و خون را پمپاژ می کند اما بطن ها زخیم می شوند. به همین دلیل، بطن نمی تواند به درستی منبسط شود و خون را به درستی دریافت کند. اگر خون موجود در بطن ها کم باشد، درصورت انقباض قلب، خون کمتری به سایر قسمت های بدن می رسد.
علائم نارسایی قلبی و مراحل آن
عضلات قلب فرد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب آن قدر ضعیف است که نمی تواند خون را به درستی پمپاژ کند. درنتیجه، خون به جای گردش در بدن، در بطن باقی می ماند. تجمع خون در قلب منجر به احتباس مایع می شود.
پزشکان معمولا ظرفیت عملی بیمار را براساس سیستم طبقه بندی انجمن قلب نیویورک می سنجند. این دسته بندی ها عبارت است از:
– دسته ۱: فرد برای انجام فعالیت های فیزیکی هیچ محدودیتی ندارد و علامتی در خود مشاهده نمی کند.
– دسته ۲: انجام فعالیت های فیزیکی با اندکی محدودیت همراه است اما فرد در حالت استراحت مشکلی ندارد.
– دسته ۳: انجام فعالیت های فیزیکی با محدودیت جدی همراه است اما فرد در حالت استراحت علامتی ندارد.
– دسته ۴: فرد نمی تواند بدون بروز مشکل فعالیت فیزیکی انجام دهد و در حالت استراحت نیز علائم نارسایی قلب را تجربه می کند.
کالج کاردیولوژی و انجمن قلب آمریکا نوع دیگری از دسته بندی را معرفی می کنند که شامل چهار مرحله است. از جمله:
– مرحله الف: خطر بروز نارسایی قلب در فرد بالاست اما در حال حاضر هیچ اختلال بارزی ندارد.
– مرحله ب: فرد دچار اختلال ساختار قلب است اما هیچ علامتی ندارد.
– مرحله ج: بیمار در حال حاضر یا در گذشته علائم نارسایی قلب را تجربه کرده که ناشی از بیماری زمینه ای است.
– مرحله د: بیمار در حال حاضر دچار بیماری پیشرفته قلبی است، علائم بارز دارد و باید تحت مداخلات تخصصی پزشکی قرار بگیرد.
از جمله علائم شایع بیماری قلبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ورم پا یا اضافه وزن ناشی از تجمع مایع
- نفخ
- تنگی نفس یا پریدن از خواب با تنگی نفس
- فرد نمی تواند صاف دراز بکشد یا برای خوابیدن به بالشت بیشتر نیاز دارد.
- خستگی
- حالت تهوع
- درد قفسه سینه
بیماری های دیگر که سلامت قلب را تحت الشعاع قرار می دهند نیز منجر به نارسایی قلبی می شوند. تشخیص به موقع نارسایی احتقانی قلب به کنترل علائم و ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی کمک می کند.
روش های تشخیص نارسایی احتقانی قلب
پزشک برای تشخیص نارسایی قلبی سابقه پزشکی شما را می پرسد، علائم شما را بررسی می کند و معاینه فیزیکی انجام می دهد. به علاوه، عوامل پرخطر در بروز نارسایی قلبی، از جمله فشار خون بالا، بیماری عروق کرونری یا دیابت، را بررسی می کند.
پزشک برای تشخیص علائم احتباس مایع (احتقان ریه) ریه را معاینه می کند و به صدای قلب هم گوش می دهد. معاینه رگ های گردن، شکم و پا نیز در تشخیص احتباس مایع به پزشک کمک می کند. ممکن است پزشک بعد از معاینه فیزیکی، آزمایشات زیر را تجویز کند:
آزمایش خون:
هدف از آزمایش خون، تشخیص علائم بیماری است که قلب را تحت الشعاع قرار می دهد.
عکسبرداری از قفسه سینه:
عکسبرداری با اشعه ایکس وضعیت قلب و ریه را نشان می دهد.
در این روش سریع و بدون درد، سیگنال های الکتریکی قلب ضبط می شود که زمان و طول مدت ضربان قلب را نشان می دهد.
در این آزمایش، اندازه و ساختار قلب و دریچه های قلب و جریان خون مشخص می شود. از اکو برای اندازه گیری اجکشن فراکشن استفاده می شود که عملکرد قلب در پمپاژ خون را نشان می دهد و به تشخیص نوع نارسایی قلب و روش درمان مناسب کمک می کند.
تست استرس سلامت قلب حین انجام فعالیت را می سنجد. در این روش از شما خواسته می شود زمانی که به دستگاه نوار قلب متصل هستید روی تردمیل راه بروید یا از طریق سرم دارویی به شما تزریق می شود که تاثیر ورزش را روی قلب شبیه سازی می کند. گاهی حین انجام تست استرس از ماسک استفاده می شود تا عملکرد قلب و ریه در دریافت اکسیژن و بیرون دادن کربن دی اکسید بررسی شود.
سی تی اسکن قلب:
برای سی تی اسکن قلب، روی تخت دراز می کشید و وارد دستگاهی شبیه دونات می شوید. لوله اشعه ایکس دور بدن می چرخد و از قلب و قفسه سینه عکسبرداری می کند. گاهی برای انجام سی تی اسکن به بیمار ماده کنتراست تزریق می شود. از آنجایی که ماده کنتراست عملکرد کلیه را مختل می کند، اگر مشکل کلیوی دارید، با پزشک مشورت کنید.
سی تی اسکن قلب:
برای سی تی اسکن قلب، روی تخت دراز می کشید و وارد دستگاهی شبیه دونات می شوید. لوله اشعه ایکس دور بدن می چرخد و از قلب و قفسه سینه عکسبرداری می کند. گاهی برای انجام سی تی اسکن به بیمار ماده کنتراست تزریق می شود. از آنجایی که ماده کنتراست عملکرد کلیه را مختل می کند، اگر مشکل کلیوی دارید، با پزشک مشورت کنید.
ام آر آی:
در این روش، روی تخت دراز می کشید و وارد یک دستگاه طویل و لوله مانند می شوید تا با استفاده از امواج رادیویی، از قلب عکسبرداری شود. ممکن است ام آر آی قلب با تزریق رنگ (کنتراست) همراه باشد. اگر دچار مشکل کلیوی هستید، حتما قبل از انجام ام آر آی قلب یا هر ام آر آی دیگر با پزشک مشورت کنید زیرا ماده کنتراست در افراد مبتلا به بیماری کلیوی منجر به بروز یک مشکل نادر و جدی می شود.
در این روش، یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) وارد رگ، معمولا در کشاله ران، می شود و از آنجا به سمت عروق قلب هدایت می شود. برای واضح دیده شدن عروق در تصویر، از رنگ (کنتراست) استفاده می شود تا پزشک بتواند قسمت های مسدود را تشخیص دهد.
نمونه برداری میوکارد:
پزشک در این روش یک سیم کوچک و انعطاف پذیر را وارد رگ گردن یا کشاله ران می کند و تکه های کوچکی از عضله قلب را برای معاینه برمیدارد. از این روش برای تشخیص انواع بیماری های عضلانی قلب که باعث نارسایی آن می شود استفاده می شود.
آیا نارسایی قلبی خطر مرگ دارد؟
مهم ترین نکته بعد از تشخیص نارسایی قلب این است که بدانید تنها نیستید. بیش از ۶ میلیون نفر در آمریکا دچار نارسایی قلب هستند و سالانه بیش از ۹۰۰ هزار مورد جدید به این وضعیت مبتلا می شوند. این بیماری در بسیاری از موارد قابل کنترل است.
نارسایی قلبی یک بیماری بلندمدت جدی است که معمولا به مرور زمان، آهسته آهسته تشدید می شود. این وضعیت می تواند فعالیت های شما را به شدت محدود کند و اغلب منجر به مرگ می شود. اما تشخیص پیشرفت نارسایی قلبی در هر فرد دشوار است.
نارسایی قلبی غیر قابل پیش بینی است. وضعیت بسیاری از افراد تا سال ها ثابت باقی می ماند درحالی که، شدت بیماری در بعضی از افراد به سرعت تشدید می شود.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت
