رسوب کلسیم در رگهای قلب یا کلسیفیکاسیون شریان نوعی بیماری قلبی است که می تواند حتی در سنین پایین نیز ایجاد شود. اما پزشک تنها زمانی قادر به تشخیص آن است که میزان رسوبات آنقدر زیاد باشد که در اسکن عکس برداری مشخص شود. بر اساس منابع معتبر، رسوب کلسیم قابل تشخیص در قلب معمولاً در سنین بالای ۴۰ سال رخ می دهد.
افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر دچار افزایش رسوب کلسیم در عروق خونی خواهند شد. کلسیفیکاسیون رگها با افزایش سن پیشرفت کرده و وخیم تر می شود. بر اساس مطالعات انجام شده حدود ۹۰ درصد مردان و ۶۷ درصد زنان بالای ۷۰ سال دچار رسوب کلسیم در رگهای قلبشان هستند. در این مقاله، به علل، علائم و روش های درمان رسوب کلسیم در قلب می پردازیم.
رسوب کلسیم در رگهای قلب چه خطراتی دارد؟
زمانی که میزان کلسیم خون بالا باشد، کلسیم در خون رسوب کرده و انباشته می شود. ترکیب کلسیم انباشته شده با کلسترول خون می تواند آثار مخربی روی سلامتی انسان داشته باشد. این ترکیب با گذشت زمان تشکیل پلاک داده و به دیواره ی رگ های خونی می چسبد. در نتیجه، ممکن است باعث انسداد کامل رگ خونی یا انسداد بخشی از آن شود. از دیگر مشکلات رسوب کلسیم در رگ ها می توان به سفت شدن دیواره ی رگ اشاره کرد.
در اصطلاح پزشکی به این رسوبات کلسیم و چربی در شریان ها «آترواسکلروز» گفته می شود. تجمع رسوبات کلسیم در قلب خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می دهد. همچنین، افرادی که دارای سطح بالای کلسیم در خون هستند به میزان بیشتری در معرض خطر سکته مغزی و سکته قلبی قرار دارند.
علت رسوب کلسیم در قلب چیست؟
علت دقیق رسوب کلسیم در قلب مشخص نیست. اما محققان بر این باورند که برخی از عوامل می تواند تأثیر گذار باشد. آترواسکلروز در طی یک دوره ی زمانی ایجاد شده و به علت آسیب مزمن به شریان ها اتفاق می افتد. آسیب دیدگی شریان ها می تواند به دلیل موارد مختلفی رخ دهد. به عنوان مثال، در آزمایشات افراد سیگاری سطح بالای کلسیم شریانی را مشاهده خواهید کرد.
بنابراین، سیگار می تواند یکی از دلایل اصلی ایجاد این بیماری باشد. اضافه وزن، وجود چربی اضافی در بدن، کلسترول بالا و سطح بالای قند خون از دیگر عواملی هستند که باعث آسیب دیدگی شریان ها می شوند. زمانی که بیمار فرآیند بهبودی را طی می کند، کلسیم و سایر مواد شروع به ته نشینی روی دیواره ی رگ ها می کنند. در نهایت، نوشیدن بیش از حد الکل نیز می تواند خطر رسوب کلسیم در رگ ها را بالا ببرد.
علائم رسوب کلسیم در رگهای قلب
رسوبات کلسیم تنها در صورتی می تواند سبب مشکل در جریان خون شود که که کل شریان یا بخشی از آن را مسدود کند. علائم قابل مشاهده با توجه به این که کدام شریان مسدود شده است، می تواند متفاوت باشد. علائم گرفتگی عروق قلب شامل مواردی مثل درد قفسه سینه با کوچک ترین فشار، تنگی نفس، سنگینی قفسه سینه و ضربان قلب سریع یا آهسته می باشد.
در صورتی که رسوب کلسیم باعث انسداد شریانی شود که وظیفه ی خونرسانی به مغز را بر عهده دارد، شما ممکن است این علائم را تجربه کنید: سرگیجه، اختلال در گفتار، از دست دادن حافظه، ضعف در دست ها و پاها، سردردهای ناگهانی و شدید و همچنین، مشکل در حفظ حالت تعادل.
رسوب کلسیم در شریان های محیطی پاها، بازوها و لگن و انسداد این شریان ها ممکن است سبب ایجاد علائمی مثل بی حسی پاها، احساس سوزن سوزن شده و گز گز در ناحیه آسیب دیده و درد و اسپاسم های عضلانی شود.
روش های درمان رسوب کلسیم در قلب
هدف از درمان رسوب کلسیم در قلب کند کردن فرآیند رسوب گذاری (یا در صورت امکان، معکوس کردن فرآیند) و پیشگیری از عواقب جدی این مشکل مانند حمله قلبی یا سکته مغزی می باشد. کنترل عوامل خطرزا می تواند جلوی پیشرفت فرآیند ایجاد رسوبات کلسیم در رگهای قلب را تا حدودی بگیرد و شما را از خطرات جانی آن دور کند. درمان هایی که برای پیشگیری توصیه می شوند عبارتند از:
- رژیم غذایی مناسب (به ویژه محدود کردن کلسترول، چربی و سدیم)
- ورزش کردن
- ترک سیگار
- پرهیز از مصرف الکل
- کاهش وزن
درمان رسوب کلسیم در رگهای قلب با دارو
اگر در معرض خطر کلسیفیکاسیون عروق کرونر باشید، پزشک ممکن است برایتان داروهای زیر را تجویز کند:
- داروهای کلسترول برای کاهش لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) که به «کلسترول بد» معروف اند، مثل استاتین ها.
- داروهای کلسترول برای افزایش لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) که به «کلسترول خوب» معروف اند، مثل نیاسین.
- داروهای کلسترول جدیدتری مثل مهار کننده های PCSK9 که به صورت تزریقی تجویز شده و به کاهش کلسترول در موارد جدی تر کمک می کند، مثل پرالوئنت و رپاتا.
- داروهایی برای کاهش فشار خون، مثل مسدود کننده های بتا، مهار کننده های ACE، دیوریکتیک ها (قرص ادرار آور).
- داروهایی برای کنترل قند خون، مثل داروهای ضد دیابت.
- داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از لخته سازی خون، مثل آسپرین.
- داروهایی برای حل کردن لخته های خونی که قبلاً ایجاد شده است، مثل وارفارین، پراداکسا، زارلتو، الیکوئیس.
رفع رسوبات کلسیم در قلب با جراحی
برای بیماران مبتلا به آترواسکلروز شدید (پلاک) که علائم جدی را تجربه کرده و یا در معرض خطر عوارض جدی آن هستند، ممکن است جراحی تجویز شود. جراحی هایی که به این منظور انجام می شوند شامل موارد زیر می باشند:
– استنت گذاری کرونر: در این روش که به عنوان روش های کمتر تهاجمی شناخته می شود، پزشک یک کاتتر (شلنگ نازک و انعطاف پذیر) را به داخل رگ مسدود شده هدایت می کند. سپس با باد کردن بالن کوچکی که روی سر کاتتر قرار دارد، رگ مسدود شده را باز کرده و جریان خون را به رگ برمی گرداند. در مرحله ی بعد پزشک با قرار دادن یک استنت (لوله ی کوچک توری شکل) به رگ باز شده، به باز نگه داشتن شریان کمک می کند.
– جراحی بای پس: این روش یک روش متداول برای انسداد عروق کرونر می باشد. در جراحی بای پس، جراح از قسمت دیگری از بدن (مثل قفسه سینه، بازوها یا پاها) عروق خونی می گیرد تا رگ مسدود شده را دور بزند یا بای پس کند. در نتیجه، دوباره خون می تواند با استفاده از مسیر جدیدی که در اطراف رگ تنگ یا مسدود شده ایجاد شده است جریان پیدا کند.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت
