سوفل قلبی به صداهای غیر عادی ایجاد شده بر اثر تلاطم خون در قلب یا اطراف آن گفته می شود. پزشک شما می تواند این صداها را به وسیله ی یک گوشی پزشکی (استتوسکوپ) بشنود. یک قلب سالم در زمان بسته شدن دریچه های خود دو صدا ایجاد می کند که معمولاً به طور عامیانه با نام آوای «لوب-دوب» شناخته می شود. سوفل قلب می تواند از بدو تولد (مادرزادی) وجود داشته، یا در طول زندگی فرد ایجاد شود.
سوفل قلب به دو نوع بی خطر (بی ضرر) و غیرعادی (غیر طبیعی) تقسیم می شود. یک سوفل قلبی بی خطر نشان دهنده ی هیچ بیماری قلبی خاصی نبوده و نیازی به درمان نیز ندارد. سوفل قلب غیرعادی نیازمند آزمایش های بیشتر برای تشخیص علت می باشد. درمان سوفل قلب به علت ایجاد آن بستگی دارد.
سوفل قلبی چیست؟
زمانی که دریچه های قلب باز و بسته می شوند، صدایی توسط آنها ایجاد می شود. اما دریچه هایی که به صورت عادی باز و بسته نمی شوند، می توانند موجب نشت خون به سمت عقب شده یا از جریان خون به جلو جلوگیری کنند. همین امر می تواند صدایی غیر عادی که با نام سوفل شناخته می شود را ایجاد کند.
همانگونه که ذکر شد، سوفل قلب می تواند بی خطر یا غیرعادی (ایجاد شده به علت مشکلات قلبی) باشد. انواع سوفل قلب عبارتند از:
– سوفل سیستولیک در زمان انقباض ماهیچه ی قلب اتفاق می افتد. سوفل سیستولیک به دو گروه سوفل دفعی (به علت جریان خون از یک شریان تنگ یا دریچه ی غیرعادی) و سوفل برگشتی (جریان خون بازگشتی به یکی از بطن های قلب) تقسیم می شود.
– سوفل دیاستولیک در زمان استراحت ماهیچه ی قلب، بین دو تپش اتفاق می افتد. سوفل دیاستولیک بر اثر تنگ شدگی دریچه ی میترال یا سه لتی، یا نارسایی دریچه ی آئورت یا ریوی ایجاد می شود.
– سوفل ادامه دار یا مداوم که در طی کل فرآیند چرخه ی قلب رخ می دهد.
آیا سوفل قلب خطرناک است؟
سوفل قلب دو نوع بی خطر و خطرناک دارند. بسیاری از سوفل های قلبی از نوع بی خطر هستند و نیازی به درمان ندارند. اما سایر سوفلهای قلبی نیاز به درمان دارند زیرا نشانهای از یک مشکل اساسی در قلب شما هستند. این موضوع بستگی به تشخیص پزشک دارد.
به یاد داشته باشید که صداهای اضافی قلب می توانند مقطعی باشند، یعنی اگر سوفل قلب برای شما تشخیص داده شده است، به این معنی نیست که همیشه آن را خواهید داشت.
علت ایجاد صداهای غیرعادی قلب چیست؟
دلایل مختلفی می تواند سبب سوفل قلب شود. بسیاری از موارد سوفل قلب بی خطر هستند؛ اما برخی دیگر از موارد سوفل قلب بر اثر مشکلات دریچه ی قلب ایجاد می شوند. گاهی اوقات، فرد با مشکلات مادرزادی دریچه ی قلب به دنیا می آید. در موارد دیگر، سوفل قلب می تواند بر اثر این مشکلات به وجود بیاید:
- خشک یا سفت شدن دریچه های قلب بر اثر کهولت سن
- تنگی مجاری قلب که سبب پیشگیری از جریان عادی خون در دریچه ها می شود
- حمله ی قلبی
- عفونت دریچه های قلب
- عوارض بلند مدت تب روماتیسمی
علل دیگر صداهای اضافی قلب عبارتند از:
- مشکلات قلبی مادرزادی (بیماری های قلبی که فرد در بدو تولد به آن دچار است)
- بارداری
- تب
- ورزش شدید
- رشد سریع
- کم خونی
- پرکاری غده تیروئید
علائم سوفل قلبی چیست؟
سوفل قلبی معمولاً علائمی ندارد. این بیماری غالباً در طی معاینه ی قلب شما توسط پزشک به دلایل دیگر تشخیص داده می شود. مبتلایان به سوفل قلب غیرعادی ممکن است علائم علت زمینه ای سوفل قلب را داشته باشند. این علائم عبارتند از:
- احساس ضعف و خستگی
- تنگی نفس، مخصوصاً در هنگام ورزش
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب تند، محکم یا نامنظم
- ورم مچ و قوزک پا، یا شکم
- احساس سرگیجه یا غش کردن
سوفل قلب چگونه تشخیص داده می شود؟
سوفل قلب معمولاً زمانی که پزشک در حال معاینه ی قلب شما با گوشی پزشکی می باشد تشخیص داده می شود. اگر پزشک شما بر این باور باشد که سوفل قلبی شما به علت مشکل خاصی ایجاد شده است، ممکن است یک تست اکو قلب و نوار قلب برای شما تجویز کرده و برای بررسی های بیشتر شما را به یک متخصص قلب و عروق ارجاع دهد.
در مراحل بعدی ممکن است پزشک برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساختار قلب، آزمایشات دیگری مثل سی تی اسکن یا MRI را تجویز کند.
آیا سوفل قلب خطرناک است؟
بسیاری از موارد سوفل قلب خطر جانی نداشته و نیازی به درمان ندارند. اما سایر موارد سوفل قلبی -که نشانه ای برای مشکلات زمینه ای قلب می باشند- باید تحت درمان قرار گیرند. همچنین، به یاد داشته باشید که اگر یک بار سوفل قلب در شما تشخیص داده شد به این معنا نیست، که در آینده سوفل قلب خواهید داشت!
درمان سوفل قلبی
سوفل قلب بی خطر معمولاً نیازی به درمان ندارد، زیرا در این موارد قلب شما سالم است. در صورتی که سوفل قلب بی خطر بر اثر بیماری هایی مثل تب یا پرکاری تیروئید اتفاق افتاده باشد، سوفل قلب شما با بهبود این بیماری ها از بین خواهد رفت.
موارد سوفل قلب غیرعادی باید طی یک بازه ی زمانی توسط پزشک تحت نظر قرار گیرند. درمان چنین مواردی با توجه به بیماری قلبی که سبب ایجاد سوفل قلب شده است، متفاوت بوده و می تواند شامل انواع دارو و جراحی باشد.
درمان دارویی صداهای اضافی قلب
داروهایی که پزشک برای درمان سوفل قلب تجویز می کند به مشکل قلبی مربوطه بستگی خواهد داشت. برخی از داروهایی که ممکن است برای بیماری شما تجویز شود عبارتند از:
– داروهای ضد انعقاد خون: این گروه از داروها از لخته شدن خون در قلب و سکته ی احتمالی پیشگیری می کنند. پزشک ممکن است داروهای ضد انعقاد متداول مثل آسپرین، وارفارین، یا کلوپیدوگرل را برای شما تجویز کند. داروهای ضد انعقاد خون جدیدتر که با نام داروهای خوراکی ضد انعقاد مستقیم اثر (DOACs) شناخته می شوند هم ممکن است برای شما تجویز شود؛ مانند: آپیکسابان، ریواروکسابان، دابیگاتران و …
– قرص آب (داروهای ادرار آور): داروهای ادرار آور با خارج کردن مایعات اضافی از بدن شما، مشکلاتی که سبب وخامت سوفل قلب می شوند (مثل فشار خون بالا) را درمان می کنند.
– مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده ی آنژیوتانسین (ACE): مهارکننده های ACE باعث پایین آمدن فشار خون شما می شوند. فشار خون بالا می تواند باعث وخیم تر شدن بیماری های زمینه ای مربوطه شود.
– استاتین ها: داروهای استاتین به پایین آوردن کلسترول شما کمک می کنند. کلسترول بالا سبب وخیم تر شدن مشکلات دریچه ی قلب –مثل سوفل قلب- می شود.
– مسدودکننده های بتا: این داروها باعث پایین آمدن ضربان قلب و فشار خون شما می شوند. مسدود کننده های بتا برای درمان چند مورد از مشکلات دریچه ی قلب کاربرد دارد.
جراحی دریچه های قلب
برای ترمیم دریچه هایی که دچار آسیب دیدگی یا نشتی شده و سوفل قلب را ایجاد کرده اند، از روش جراحی استفاده می شود. با توجه به نوع بیماری قلبی شما، پزشک می تواند از یک یا چند درمان مربوط به دریچه ی قلب استفاده کند.
– بالن والولوپلاستی: این عمل برای باز کردن دریچه ی تنگ شده انجام می شود. در طی این عمل، یک کاتتر کوچک مجهز به یک بالن باد شونده از راه شریان وارد قلب شما شده و در دریچه ی آن قرار می گیرد. سپس با باد کردن این بالن، دریچه ی تنگ شده گشاد می شود.
– آنولوپلاستی: جراح با کاشت حلقه مصنوعی، بافت اطراف دریچه را محکم می کند. به عبارت دیگر، در این عمل جراح با تنگ کردن بافت اطراف دریچه به کمک قرار دادن یک حلقه ی مصنوعی کمک می کند که لت های دریچه به هم نزدیک شده تا درزهای غیرعادی ایجاد شده در دریچه ی قلب بسته شود.
– ترمیم پشتیبانی ساختاری: در این عمل جراح برای ترمیم پشتیبانی ساختاری، عضله یا ماهیچه های که دریچه ها را پشتیبانی می کنند (chordae tendineae و عضلات پاپیلری) جایگزین یا کوتاه می کند. زمانی که طول این عضله ها مناسب باشد، لت های دریچه به هم رسیده و از هرگونه نشتی جلوگیری می شود.
– ترمیم لت های دریچه ی قلب: در ترمیم لت های دریچه ی قلب، جراح شما در طی یک جراحی لت های دریچه ی قلب را جدا کرده، برش داده یا برطرف می کند.
– پیوند یا تعویض دریچه ی قلب: در بسیاری از موارد، دریچه ی قلب باید به طور کامل با یک دریچه ی قلب طبیعی (معمولاً از انسان، گاو یا خوک) یا مصنوعی جایگزین شود.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت