دستگاه الکتروشوک قلب یا دفیبریلاتور دستگاهی است برای نجات جان کسی که دچار ایست قلبی شده است. در موقعیت های بحرانی، دانستن نحوه استفاده از این دستگاه می تواند جان یک انسان را نجات دهد. دستگاه های الکتروشوک را در مکان های عمومی متعددی همچون ایستگاه های قطار تا مراکز تفریحی می توان یافت.
دانستن نحوه استفاده از دفیبریلاتور عملکرد افراد را در شرایط پر استرس بهتر می کند. جهت ارائه اعتماد به نفس بیشتر در استفاده از دستگاه الکتروشوک در موقعیت های بحرانی راهنمای کوتاهی از دانستنی های لازم را در ادامه آورده ایم.
دستگاه الکتروشوک قلب چیست؟
الکتروشوک قلب دستگاهی است که شوک های الکتریکی پر انرژی را به قلب می رساند. فرایند شوک دادن با نام دفیبریلاسیون شناخته می شود. هدف شوک الکتریکی به قلب بازگرداندن قلب به وضعیت عملکردی طبیعی خود پس از یک ایست قلبی است.
چه زمانی باید از دستگاه الکتروشوک قلبی استفاده کرد؟
در صورتی که فردی علائم ایست قلبی را نشان می دهد، می توان جهت بازگرداندن ریتم قلب او به حالت طبیعی از دستگاه الکتروشوک استفاده کرد. ایست قلبی به زمانی گفته می شود که قلب به دلیل وجود یک مشکل در پیام های الکتریکی خود به صورت ناگهانی از پمپاژ کردن خون به سرتاسر بدن باز می ایستد.
در صورتی که قلب از پمپاژ خون به دیگر اندام های بدن بماند، مغز دچار کمبود اکسیژن شده، فرد هوشیاری خود را از دست داده و تنفس او قطع می شود. ایست قلبی یک اورژانس پزشکی به شمار رفته و در صورت عدم اقدام فوری می تواند مرگ بار باشد. اگر فردی دچار ایست قلبی شود، هوشیاری خود را از دست داده، به محرک های محیطی پاسخ نداده و تنفس او قطع یا غیر طبیعی خواهد شد. در این مواقع شوک الکتریکی به قلب کمک می کند تا ریتم خود را بازیابد.
در صورت که فردی را در چنین وضعیتی مشاهده کردید، با زنگ زدن به اورژانس ۱۱۵ و شروع بلافاصله احیای قلبی ریوی می توانید احتمال زنده ماندن او را بیشتر کنید. در این موقعیت، در صورت وجود دستگاه الکتروشوک باید از آن استفاده کرد. دستگاه های موجود در مکان های عمومی معمولا از نوع الکتروشوک اتوماتیک خارجی (AED) هستند. این موارد به گونه ای طراحی شده اند که به مهارت اندکی نیاز دارند.
چطور با الکتروشوک قلبی یا دفیبریلاتور کار کنیم؟
استفاده از دفیبریلاتور معمولا بسیار آسان است. این موارد اغلب بر روی خود دارای دستور العمل های قدم به قدم بوده و الگو های راهنمایی در کل فرایند به کاربر ارائه می دهند. جهت استفاده از دستگاه الکتروشوک باید پد های آن را به درستی بر روی قفسه سینه بیمار قرار داد. پلاستیک پد ها را جدا کرده و آن را به پوست قفسه سینه بیمار بچسبانید.
در حین انجام کار باید یک نفر به صورت همزمان به بیمار احیای قلبی ریوی دهد. سپس، دستگاه الکتروشوک ریتم قلبی بیمار را ارزیابی می کند که در این لحظه باید از احیای قلبی ریوی دست کشید. نحوه عملکرد الکتروشوک اتوماتیک خارجی به قابل شوک بودن یا نبودن ریتم قلبی بیمار بستگی دارد.
در صورتی که دفیبریلاتور شوک دادن را امکان پذیر شناسایی کند، از کاربر می خواهد تا طبق راهنما دکمه شوک الکتریکی را فشار دهد. در این مرحله باید اطمینان یافت که کسی با بیمار تماس ندارد. پس از دادن شوک، احیای قلبی ریوی از سر گرفته می شود. این احیا باید تا زمانی ادامه یابد که بیمار علائم زندگی را از خود نشان داده یا دستگاه الکتروشوک از کاربر بخواهد جهت ارزیابی ریتم قلب از احیا دست بکشد.
در صورتی که دستگاه بیان کند که شوک الکتریکی به بیمار کمک نمی کند، باید از فشار دادن دکمه شوک الکتریکی خودداری کرده و تا رسیدن نیروی های اورژانس احیای قلبی ریوی را ادامه داد.
عوارض شوک الکتریکی قلب
شوک الکتریکی به قلب در صورتی که قوی باشد، باعث آسیب موقت یا دائمی به قلب می شود. شوک‌های ضعیف هیچ آسیبی به قلب وارد نمی‌کنند اما تاثیری هم ندارند. از آنجایی که دستگاه دفیبریلاسیون شامل یک شوک با ولتاژ بالا است، می‌تواند باعث آسیب به عضله قلب شود.
آسیب به عضله قلب می تواند به صورت افزایش آنزیم های قلب در خون و افزایش قطعه ST در نوار قلب ظاهر شود. شایع ترین عوارض، آریتمی های بی ضرر، مانند ضربان های زودرس دهلیزی، بطنی و اتصالی است. اما به طور کلی دفیبریلاسیون یک روش بی خطر است و زندگی بسیاری از افراد را نجات می دهد.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت
