کاتتریزاسیون قلبی یک روش تشخیصی تهاجمی است، که اطلاعات مهمی در مورد ساختار و عملکرد قلب ارائه می دهد. پس از حمله قلبی، که موجب مسدود شدن جریان خون به قلب می گردد، آنژیوگرافی عروق کرونر به عنوان روشی برای تشخیص بیماری این عروق در نظر گرفته می شود. در این عارضه مواد چرب در شریان های کرونری تجمع پیدا می کنند، و بر جریان خون به قلب تأثیر می گذارند.
انجام عمل آنژیوگرافی یا آنژیوپلاستی، در اولین ساعات پس از حمله قلبی، می تواند خطر عوارض آن را کاهش دهد. گذر زمان در اثر گذاری این عمل بسیار مهم است. هر چه فرد مبتلا، سریعتر پس از حمله قلبی تحت معالجه قرار بگیرد، خطر نارسایی قلبی، سایر عوارض و مرگ برای او کمتر می شود. آنژیوپلاستی برای افرادی که دچار حمله قلبی نشده‌اند نیز، می تواند تسکین دهنده علائم بیماری قلبی باشد.
انجام آنژیوگرافی بعد از سکته قلبی
اگر فردی دچار حمله قلبی شود، او را مستقیماً به بخش آنژیوگرافی قلب می‌آورند تا به عنوان بخشی از پروسه آنژیوپلاستی فوری، آنژیوگرافی انجام دهند. در صورت نیاز به درمان فوری، آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی اغلب به صورت همزمان انجام می گیرد. در عمل آنژیوپلاستی، شریان خون را با استفاده از یک بالون کوچک بادی گشاد می‌کنند، و معمولاً یک استنت (نوعی توری فنری کوچک) نیز در آن قرار می‌گیرد، که مشابه داربست، رگ را باز نگه می‌دارد.
در حالات زیر نیز ممکن است برای بیمار آنژیوگرافی تجویز شود:
۱. جواب سایر آزمایش‌های انجام شده، باریک شدن عروق کرونر را محتمل نشان می دهد، و بیمار علائم قابل توجهی دارد، که نشانگر بیماری عروق کرونر می باشند.
۲. بیمار پس از یک سکته قلبی خفیف به بیمارستان آورده شده، آزمایش عملکرد قلب در حالت استراحت او نشان دهنده ناهنجاری، و آزمایش خون (تروپونین) نشان دهنده آسیب قلبی است.
گاهی پزشک به جای آنژیوگرافی، سی تی آنژیوگرافی تجویز می کند. با وجود اینکه در حال حاضر انجام آنژیوگرافی توسط دستگاه سی تی اسکن، رواج زیادی ندارد، اما به احتمال قوی استفاده از این روش در آینده افزایش چشمگیری پیدا می کند.
سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر چگونه انجام می شود؟
در این روش نوین و غیر تهاجمی، بیمار در یک اسکنر سه بعدی دراز می کشد، سپس نوعی رنگ را از طریق ورید به بازوی او تزریق می کنند. بیمار به آرامی وارد اسکنر می شود، که با چرخش بسیار سریع در اطراف بدن عکس می‌گیرد. در طی این پروسه، بیمار باید به مدت چند ثانیه نفس خود را محبوس نگه دارد، و تا حد امکان کوچکترین حرکتی را هم از خود نشان ندهد.
در نتیجه یک تصویر سه بعدی از شریان های کرونر ایجاد می گردد؛ اما جزئیات در این تصاویر از آنژیوگرافی عادی وضوح کمتر دارد. از این روش عموماً در غربالگری و تشخیص کلی بیماری استفاده می شود. برای مثال اگر فردی با احساس درد در قفسه سینه به بیمارستان مراجعه کند اما علت آن مشخص نباشد، می‌توان از سی تی آنژیوگرافی، برای رد کردن احتمال بیماری عروق کرونر استفاده کرد. در صورتی که جواب آزمایش بیماری قابل توجهی را نشان دهد، ممکن است آنژیوگرافی عادی ،یا عمل آنژیوپلاستی برای بیمار انجام شود.
آنژیو پلاستی بعد از سکته قلبی
استفاده از آنژیوپلاستی بعد از سکته جان انسان ها را نجات می دهد. این روش برای جریان یافتن دوباره خون به قلب، بسیار مؤثر است. هر چه پزشک زودتر موفق شود که جریان خون در عروق کرونر را بازیابی کند، آسیب کمتری به عضله قلب وارد خواهد شد. آنژیوپلاستی همچنین درد قفسه سینه را تسکین می دهد، و می تواند از بروز تنگی نفس و سایر علائم مرتبط با حمله قلبی جلوگیری کند.
آنژیوپلاستی می تواند احتمال نیاز به جراحی بای‌پس (نوعی جراحی قلب باز) را کاهش دهد؛ که عملی تهاجمی‌تر است و به زمان بسیار طولانی‌تری برای بهبودی نیاز دارد. آنژیوپلاستی ممکن است خطر تکرار حمله قلبی را کاهش دهد. شایان ذکر می باشد، که آنژیوپلاستی، در مقایسه با داروهایی که لخته ی خون را تجزیه می‌کنند، می‌تواند شانس بهتری برای زنده ماندن بیماران فراهم نماید.
خطرات آنژیو بعد از سکته قلبی
هر گونه عمل جراحی و مداخله درمانی، می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد. همانند بسیاری از دیگر روش های تهاجمی، ممکن است ماده بی حس کننده، رنگ یا برخی از مواد مورد استفاده در آنژیوپلاستی، در بیمار واکنش آلرژیک ایجاد نمایند. برخی دیگر از خطرات مرتبط با آنژیوپلاستی عروق کرونر عبارتند از:
- خونریزی، لخته شدن، یا کبودی در محل تزریق
- ایجاد بافت زخم (scar tissue) یا لخته شدن خون در استنت
- ضربان قلب نامنظم، یا آریتمی
- آسیب به رگ های خونی، دریچه قلب، یا شریان ها
- حمله قلبی
- آسیب کلیوی، به ویژه در افرادی که از قبل مشکلات کلیوی دارند
- عفونت
همچنین در هنگام انجام این عمل، خطر سکته مغزی نیز وجود دارد، گرچه احتمال آن پایین است. خطرات انجام آنژیوپلاستی اورژانسی پس از سکته قلبی، بیشتر از خطر آن در شرایط دیگر می باشد. آنژیوپلاستی، نمی تواند انسداد عروق به طور دائمی درمان کند.
در برخی موارد، شریان ها، بر اثر تجمع دوباره پلاک در رگ‌های خونی، یا حتی در استنت کار گذاشته شده، مجدداً باریک یا مسدود می شوند. به این حالت انسداد مجدد (restenosis) می گویند. در مواردی که پزشک از استنت استفاده نمی کند، خطر بروز این عارضه بیشتر است.
آنژیو بعد از سکته قلبی چگونه انجام می شود؟
پزشکان معمولاً این عمل را در حالی انجام می دهند، که بیمار تحت بی حسی موضعی قرار گرفته است. ابتدا برشی در بازو یا کشاله ران بیمار ایجاد می کنند؛ سپس یک کاتتر به داخل شریان وارد می شود، که در انتهای آن یک بالون بادی کوچک قرار دارد. پزشک با استفاده از اشعه ایکس، ویدئو، و رنگ‌های مخصوص، کاتتر را به داخل شریان کرونر مسدود شده، هدایت می‌کند.
هنگامی بالن که در موقعیت مناسب قرار گیرد، باد می شود تا شریان را گشاد نموده، و رسوبات چربی یا پلاک ها را به دیواره شریان فشار دهد. بدین ترتیب آنژیوپلاستی، مسیر را برای جریان خون، دوباره باز می کند.
در برخی موارد، کاتتر به توری فولادی ضد زنگی به نام استنت، مجهز است. از استنت برای باز نگه داشتن رگ های خونی استفاده می شود. پس از تخلیه و جابجا کردن بالون، استنت در جای خود باقی می ماند. سپس پزشک کاتتر را از شریان بیمار خارج می کند. این عمل ممکن است از نیم ساعت، تا چند ساعت طول بکشد.
پس از نجات یافتن از سکته قلبی نکات زیر را رعایت کنید
پس از حمله قلبی، پزشک، نکات مهمی را که باید برای حفظ سلامتی قلب در زندگی رعایت شوند، به بیمار توضیح می دهد. همیشه داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید. اگر سیگاری هستید، بهتر است بلافاصله نسبت به ترک آن اقدام کنید. داشتن یک رژیم غذایی متعادل و ورزش کردن مستمر می‌تواند به کاهش فشار و تعدیل سطح کلسترول خون کمک کند. انتخاب سبک زندگی سالم، ممکن است احتمال بروز مجدد حمله قلبی را نیز، کاهش دهد.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت
