ضربان قلب نامنظم به معنای ریتم غیر طبیعی قلب است. این حالت زمانی رخ می دهد که تکانه های الکتریکی هماهنگ کننده ریتم قلب شما به طور طبیعی کار نکنند. این مسئله باعث می شود که ضربان قلب خیلی سریع، خیلی کند یا با ریتم نامنظم باشد. احتمالا تا کنون افزایش ضربان قلبتان را هنگام ورزش کردن احساس کرده اید. یا زمانی که هیجان زده شده اید یا در موقع ترسناکی قرار گرفته اید، احساس کرده ایده که قلب شما یک یا دو ضربان را انجام نداده و به اصطلاح پرش کرده است.
ضربان قلب نامنظم می تواند با علائم جدی همراه باشد که می تواند بر عملکرد شما تأثیر بگذارد. کمبود جریان خون می تواند به مغز، قلب و سایر اندام ها آسیب برساند. اگر ضربان قلب نامنظم مکرر یا مزمن باشد، می تواند بسیار جدی باشد. آریتمی های دردسرساز می توانند بدتر شوند یا به دلیل ضعف یا آسیب دیدگی قلب ایجاد شوند.
روش های تشخیص ضربان قلب نامنظم
برای تشخیص ضربان قلب نامنظم ، پزشک در مورد سابقه پزشکی بیمار سؤال پرسیده، معاینه فیزیکی انجام می دهد و آزمایش های معمول خون را برای وی تجویز می کند. همچنین ممکن است یک یا چند آزمایش تشخیصی دیگر نیز تجویز کند، از جمله:
- نوار قلب (ECG)
- اکو قلب
- تست ورزش
- تست استرس هسته ای
- کاتتریزاسیون قلب و آنژیوگرافی
- سی تی اسکن قلب
آیا ضربان قلب نامنظم خطر جدی دارد؟
بستگی دارد. تقریباً همه افراد در مقطعی از زندگی یک تجربه از ضربان قلب نامنظم داشته اند. این عارضه احساس لرزش و یا ضربان سریع قلب را در قفسه سینه ایجاد می کند. در بسیاری از موارد، این ضربان های نامنظم قلب بی ضرر هستند و خود به خود برطرف می شوند. اما بروز مداوم این عارضه، می تواند جدی باشد. ایجاد اختلال در ریتم ضربان قلب، باعث میشود خون اکسیژن دار به طور مؤثر پمپاژ نشده، و در اثر آن ممکن است به قلب و سایر اعضای بدن آسیب برساند.
برای مثال، اگر قلب خیلی سریع تپش کند، بطنهای قلب ممکن است «به لرزه بیافتند». این اتفاق میتواند باعث توقف ناگهانی عملکرد قلب گردد که ایست قلبی ناگهانی نامیده میشود. آریتمی های دیگر نیز می توانند منجر به بیماری های جدی تر شود. به عوان مثال خطر سکته مغزی در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (Afib)، بالاتر است.
چه زمانی برای ضربان قلب نامنظم باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص میزان خطر ضربان قلب نامنظم برای بسیاری از مردم دشوار است. در صورت وجود علائمی مانند غش، سرگیجه، درد قفسه سینه، تورم در پا یا تنگی نفس به همراه ضربان قلب نامنظم، ممکن است به حمله قلبی یا دیگر فشارهای قلبی دچار شده باشید. در این صورت فوراً به پزشک مراجعه کنید.
این که شما در وضعیت عادی خود احساس کنید یک ضربان را رد کردهاید، با این احساس که از شدت ضربان های نامنظم در حال غش کردن هستید، تفاوت فاحشی دارد. موضوع دیگر مشکلات ساختاری قلب است. اگر قلب دارای این نوع مشکلات باشد، ریتم غیر طبیعی قلب معمولاً خطر سکته مغزی یا مرگ ناگهانی را افزایش می دهد.
آیا ضربان قلب نامنظم نیاز به درمان دارد؟
بیشتر انواع ضربان قلب نامنظم بی خطر در نظر گرفته شده و تحت درمان قرار نمی گیرند. پس از این که پزشکتان وجود این عارضه را ثبت کند، باید با انجام بررسی های بیشتر طبیعی بودن و اهمیت بالینی آن را تشخیص دهد.
یعنی ارزیابی کند که آیا علت بروز علائم شما ضربان قلب نامنظم است و یا شما را در معرض خطر آریتمی های جدی تر یا عوارض دیررس ضربان قلب نامنظم قرار می دهد یا خیر. اگر مشکل شما غیرطبیعی و از نظر بالینی مهم باشد، پزشک برایتان برنامه درمانی تعیین می کند
اهداف درمانی ضربان قلب نامنظم عبارتند از:
- جلوگیری از تشکیل لخته های خونی برای کاهش خطر سکته به ویژه برای افراد مبتلا به Afib
- کنترل ضربان قلب در محدوده نسبتاً طبیعی
- در صورت امکان، بازیابی ریتم طبیعی قلب
- درمان بیماری های قلبی زمینهساز انواع ضربان قلب نامنظم
- کاهش سایر عوامل خطر بیماری قلبی و سکته
درمان ضربان قلب نامنظم
نحوه درمان ضربان قلب نامنظم شما به این بستگی دارد که این عارضه از نوع سریع، آهسته یا بلوک قلبی باشد. هر گونه علت زمینه ای مانند نارسایی قلبی نیز باید درمان شود.
درمان های مورد استفاده برای ضربان قلب نامنظم عبارتند از:
-دارو: برای متوقف کردن یا جلوگیری از بروز ضربان قلب نامنظم و یا کنترل سرعت آن
-کاردیوورژن الکتریکی: درمانی که در آن، هنگام بیهوشی یا قرار گیری تحت اثر داروهای آرامبخش، با استفاده از شوک الکتریکی ضربان قلب را به ریتم طبیعی باز می گرداند.
-فرسایش کاتتر: نوعی از درمان، که تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی، با دقت بافت آسیب دیده در قلب را (که باعث ضربان قلب نامنظم می شود) از بین می برد.
-ضربان ساز: دستگاه کوچکی حاوی باتری مخصوص که تحت بی حسی موضعی درون قفسه سینه شما کار گذاشته می شود. این دستگاه با تولید سیگنال های الکتریکی به بازیابی ضربان طبیعی قلب کمک کند.
-دفیبریلاتور کاردیوورتر ایمپلنت (ICD): دستگاهی شبیه به ضربان ساز است که ضربان قلب را کنترل می کند و هر زمان که لازم باشد قلب را به ریتم طبیعی باز می گرداند.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت