نارسایی دریچه آئورت عبارت است از نشت خون از دریچه آئورت، در هر دوره از استراحت بطن چپ. نشت دریچه یا نارسایی آئورت باعث می شود که خون در دو جهت جریان یابد. خون غنی از اکسیژن از طریق آئورت به سراسر بدن جریان می یابد (جریان طبیعی)، اما مقداری از آن نیز هنگام استراحت بطن، از آئورت به بطن چپ باز می گردد.
علت بروز نارسایی دریچه آئورت چیست؟
نارسایی دریچه آئورت در هر شرایطی که منجر به آسیب دیدگی پره ها یا ساختار حلقه ای دریچه گردد، ایجاد می شود؛ مانند:
- تضعیف و کلسیفیکاسیون دریچه در اثر پیری
- فشار خون بالا
- نقص دریچه آئورت از هنگام تولد (مادرزادی). ممکن است به جای دریچه سه لتی معمولی، یک دریچه دو لتی باشد. دریچه دو لتی به جای ۳ پره معمولی، ۲ پره دارد.
- بیماری روماتیسم قلبی، بیماری التهابی ناشی از باکتری استرپتوکوک
- گشاد شدن آئورت به دلایل نامعلوم
- سندرم مارفان، نوعی اختلال بافت همبند
- انواع خاصی از آرتروز. این موارد شامل اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت روماتوئید و آرتریت واکنشی است.
- سفلیس، نوعی بیماری مقاربتی
- سندرم Ehlers-Danlos، نوعی اختلال بافت همبند
- استفاده از برخی داروهای سرکوب کننده اشتها
- عفونت باکتریایی دریچه قلب (اندوکاردیت)
- پارگی آئورت
چه کسانی در معرض ابتلا به نارسایی آئورت هستند؟
افزایش سن، یک عامل خطر شایع برای ابتلا به نارسایی آئورت است. می توان خطر برخی از عوامل مرتبط با نارسایی دریچه آئورت را کاهش داد؛ مانند:
- مدیریت فشار خون بالا با تغییر شیوه زندگی و مصرف دارو
- استفاده از آنتی بیوتیک ها برای درمان تب روماتیسمی و جلوگیری از ابتلا به بیماری های روماتیسمی قلب
- عدم استفاده از داروهای IV. این امر خطر ابتلا به عفونت دریچه قلب را کاهش می دهد.
- درمان فوری بیماری هایی که می توانند منجر به بروز این اختلال شوند
عوامل خطر دیگری، مانند سن و برخی بیماری های ژنتیکی مثل سندروم مارفان، نیز وجود دارد که نمی توان آن ها را تغییر داد.
علائم نارسایی دریچه آئورت
ممکن است هیچ نشانه ای از نارسایی خفیف آئورت نداشته باشید. با تشدید وضعیت، علائم ایجاد شده و با گذشت زمان بدتر می گردند. این علائم شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس با احساس فشار
- تنگی نفس هنگام صاف خوابیدن
- خستگی
- احساس ناخوشایند ضربان قلب (تپش قلب)
- تورم پاها، شکم و رگ های گردن
- درد یا گرفتگی قفسه سینه با احساس فشار
نارسایی شدید و ناگهانی دریچه آئورت، یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و شامل علائمی مانند موارد زیر می باشد:
- علائم شوک (مانند رنگ پریدگی پوست، بیهوشی یا تنفس سریع)
- تنگی نفس شدید
- ریتم غیرطبیعی قلب که باعث می شود قلب نتواند به طور موثر خون را پمپاژ نماید
نحوه تشخیص نارسایی آئورت
پزشک، سوابق پزشکی شما را گرفته و معاینه فیزیکی انجام می دهد؛ همچنین، با استفاده از یک گوشی پزشکی، وجود سوفل قلبی یا احتقان در ریه ها را بررسی می کند. ممکن است به انجام برخی آزمایش ها نیز نیاز داشته باشید، مانند:
– اکوکاردیوگرافی قفسه سینه (سونوگرافی قلب، TTE)، برای تشخیص، ارزیابی شدت و ارزیابی علت احتمالی مورد استفاده قرار می گیرد. این سونوگرافی با قرار دادن یک پروب بر روی سطح پوست، تصویربرداری را انجام می دهد.
– اکوکاردیوگرام حلقی (سونوگرافی قلبی که از طریق مری گرفته می شود، TEE)، برای ارزیابی های بیشتر شدت و وجود پارگی آئورت در صورت نیاز مورد استفاده قرار می گیرد.
– تست ورزش، برای ارزیابی ظرفیت عملکردی قلب، ممکن است به تست استرس نیاز داشته باشید
– CT یا MRI نیز می تواند برای ارزیابی وجود پارگی آئورت استفاده شود
در صورتی که تصاویر اکوکاردیوگرام قابل بررسی نباشند، ممکن است از MRI استفاده گردد که شدت و عملکرد قلب را ارزیابی می کند.
– ممکن است قبل از جراحی دریچه آئورت یا هنگامی که آزمایش اولیه، داده های غیرقابل اطمینانی را ارائه می دهد، انجام کاتتریزاسیون قلبی، آئورتوگرافی یا آنژیوگرافی قلب توصیه شود.
– نوار قلب (ECG)، برای ارزیابی ریتم قلبی
– تصویربرداری اشعه ایکس قفسه سینه، می تواند بزرگ شدن قلب و آئورت را تشخیص دهد
درمان نارسایی دریچه آئورت
نوع درمان، با توجه به شدت بیماری متفاوت است. اگر بیماری خفیف باشد، ممکن است فقط به معاینات منظم پزشکی نیاز داشته یا سال ها بدون علامت باشید. علائم این عارضه می توانند به تدریج بدتر شده و بر زندگی روزمره تأثیر نگذارند.
انجام جراحی معمولاً در نارسایی شدید آئورت توصیه می شود. درمورد زمان جراحی، حتما با پزشک و جراح خود صحبت نمایید. در برخی موارد، نارسایی شدید آئورت ممکن است با دارو درمان گردد. همچنین امکان دارد از دارو، برای مدت کوتاهی قبل از جراحی تعویض دریچه، یا در مواردی که انجام عمل جراحی میسر نیست، استفاده شود. کنترل فشار خون نیز مهم است.
درمان نارسایی آئورت با دارو
- داروهایی برای کاهش فشار خون و کمک به آرامش قلب
- داروهای ضد آریتمی برای کمک به حفظ ریتم قلبی
- قرص های مدر (دیورتیک) برای کاهش تورم
درمان نارسایی شدید با تعویض دریچه آئورت
درمان برای افرادی که دچار نارسایی شدید آئورت، بروز علائم، بزرگ شدن بطن چپ یا عملکرد غیر طبیعی پمپاژ قلبی هستند، اغلب تا حدودی متفاوت است. ممکن است برای تعویض دریچه قلب به جراحی نیاز داشته باشید.
درصورت عدم وجود علائم، باز هم ممکن است که پزشک انجام جراحی را توصیه نماید. احتمال بهبود یافتن پس از جراحی، در افرادی که علائمی پیشرفته دارند، کمتر است. حتما درمورد زمان انجام جراحی با پزشک خود صحبت نمایید. ممکن است تا زمان انجام عمل جراحی، نیاز به مصرف دارو داشته باشید.
اکثر افراد به دریچه آئورت مصنوعی نیاز دارند. در برخی موارد، ترمیم دریچه آئورت توصیه می گردد. جراح می تواند از جراحی باز یا رویکردی با حداقل تهاجم استفاده کند. اگر به دلایل دیگری نیاز به جراحی قلب داشته باشید، پزشک احتمالا جایگزینی دریچه آئورت را به همراه آن توصیه می نماید.
درمان نارسایی دریچه آئورت حاد
گاهی اوقات نارسایی دریچه آئورت حاد است. در این صورت، گزینه های درمانی عبارتند از:
- نارسایی حاد و شدید دریچه آئورت نیاز به عمل فوری دارد. ممکن است به مدت کوتاهی نیاز به مصرف داروهایی برای تحریک قلب، گشاد یا تنگ شدن رگ های خونی داشته باشید.
- در برخی موارد، عفونت دریچه های قلب می تواند منجر به بروز نارسایی حاد دریچه ای گردد. این امر، تنها به درمان با آنتی بیوتیک ها نیاز دارد.
نارسایی آئورت چه عوارضی ایجاد می کند؟
عوارض نارسایی دریچه آئورت شامل موارد زیر است:
- عوارض ناشی از جراحی تعویض دریچه
- عفونت باکتریایی دریچه های قلب
- نارسایی قلبی
- مرگ ناگهانی قلب
پزشک، با تجویز داروهایی برای بهبود پمپاژ قلب، به کاهش خطر عوارض کمک می نماید.
در چه صورتی نیاز به مشورت با پزشک دارید؟
اگر متوجه بدتر شدن تدریجی علائم شده اید، هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. ممکن است به جراحی یا تغییر داروهای مصرفی نیاز داشته باشید. در موارد زیر فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید:
- وجود علائم نارسایی حاد دریچه آئورت. این موارد ممکن است شامل تنگی نفس ناگهانی، ضربان قلب سریع، درد قفسه سینه، سبکی سر شدید و از دست دادن هوشیاری باشد.
- بروز علائم ناگهانی و جدید
زندگی با نارسایی دریچه آئورت
به طور منظم توسط پزشک معاینه شوید. در صورت تغییر علائم، فوراً به پزشک اطلاع دهید. هنگام ورزش کردن، علائم خود را یادداشت کنید. این علائم ممکن است در حین فعالیت بدنی بدتر گردند. معمولا علائم، در حین ورزش بروز می یابند. با پزشک خود در مورد عادات ورزشیتان صحبت نمایید. سابقه پزشکی خود را در اختیار پزشک و دندانپزشک خود قرار دهید.
پزشک ممکن است برای درمان مشکلات قلبی مربوط به نارسایی دریچه آئورت، موارد زیر را تجویز نماید:
- داشتن رژیم غذایی کم نمک و سالم، برای کاهش فشار خون و فشار وارده بر قلب
- مصرف دارو برای کاهش فشار خون
- مصرف دارو برای کاهش ریتم نامنظم قلبی
- کاهش مصرف کافئین و الکل برای کاهش خطر آریتمی
- داروهای کاهنده کلسترول
- ترک سیگار
- تا آنجا که می توانید فعالیت بدنی منظم داشته باشید. این امر می تواند به کنترل کلسترول و فشار خون کمک کرده و ریه ها و ماهیچه های قلب را قوی نگه دارد.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت