مشکلات ضربان قلب یا آریتمی های قلبی زمانی ایجاد می شوند که پیامهای الکتریکی هماهنگ کننده ی ضربان قلب به طور مؤثر عمل نکنند و موجب ضربان قلب بسیار سریع، بسیار آهسته و یا نامنظم شوند.
آریتمی های قلبی ممکن است احساسی شبیه به ضربان قلب کوبنده یا لرزشی داشته باشند و خطرناک نباشند. اما، برخی از آریتمی های قلبی، ممکن است علائم آزاردهنده ای داشته باشند و تهدید کننده حیات باشند. در این مقاله قصد داریم انواع آریتمی های خطرناک قلبی را به شما معرفی کنیم.
آریتمی قلبی چیست؟
قلب دارای نوعی سیستم الکتریکی است که به عضلات قلبی (میوکارد) فرمان می دهد چگونه بتپند و خون را در بدن پمپاژ کنند. بروز هرگونه نقص در این سیستم الکتریکی می تواند منجر به ریتم غیرطبیعی قلب شود. طبیعی است که در طول روز ضربان قلب به دنبال ورزش، اضطراب، هیجان و ترس تغییر کند. با این حال، معمولا زمانی که ضربان قلب در حالت آرامش قرار دارد، فرد نباید متوجه آن شود.
همچنین، ممکن است فرد احساس کند که یک ضربان از دست رفته یا دچار پرش شده، و یا ممکن است احساس کند که یک ضربان اضافی در قلبش وجود داشته است. این وضعیت، ضربان قلب نا به جا نامیده می شود. ضربان قلب نا به جا اختلالی بسیار رایج و بی خطر است که اغلب نیازی به درمان ندارد.
ریتم غیرطبیعی قلب یا آریتمی قلبی انواع مختلفی دارد. نوع آریتمی بستگی به این دارد که این ریتم غیر طبیعی در قلب، از کجا شروع می شود و اینکه باعث کند شدن ضربان قلب می شود یا تند شدن آن. شایع ترین ریتم غیرطبیعی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی است. در این وضعیت، ضربان قلب از الگوی منظمی پیروی نمی کند.
ریتم سریع قلب که به عنوان تاکی کاردی نیز شناخته می شود و می تواند شامل موارد زیر باشد:
ریتم های آهسته قلب از جمله بلاک های دهلیزی بطنی (AV)، بلاک های شاخه ای و سندرم سینوس بیمار، با عنوان برادی کاردی شناخته می شوند.
- تاکی کاردی فوق بطنی (SVT)
- تاکی کاردی سینوسی
- فلوتر دهلیزی
- فیبریلاسیون دهلیزی (AF)
- تاکی کاردی بطنی (VT)
- فیبریلاسیون بطنی (VF)
ریتم های آهسته قلب از جمله بلاک های دهلیزی بطنی (AV)، بلاک های شاخه ای و سندرم سینوس بیمار، با عنوان برادی کاردی شناخته می شوند.
انواع ضربان قلب روی نوار قلب
سیستم الکتریکی قلب، ضربان قلب را راه اندازی می کند. هر ضربان قلب به صورت یک موج روی نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) نمایش داده می شود.
– ضربان نرمال قلب (ریتم نرمال سینوسی): نشان می دهد که فعالیت الکتریکی قلب، مسیر نرمالی را دنبال می کند. در این حالت ریتم منظم است است و گره سینوسی طبیعی است (تقریباً ۱۰۰ ضربان در هر دقیقه)
– تاکی کاردی: ریتم قلب سریع (بیشتر از ۱۰۰ ضربان در دقیقه)
– برادی کاردی: ریتم قلب آهسته (کمتر از ۱۰۰ ضربان در دقیقه)
انواع آریتمی های قلبی
– تاکی کاردی: تپش قلب سریع با ریتم بیشتر از ۱۰۰ ضربان در هر دقیقه می باشد.
– برادی کاردی: تپش قلب آهسته با ریتم کمتر از ۶۰ ضربان در هر دقیقه می باشد.
– آریتمی های فوق بطنی (supraventricular): آریتمی هایی هستند که منشأ آنها از بالای بطن شروع می شود (دهلیزهای فوقانی قلب). “supra” به معنای بالا و “ventricular” به معنای دهلیزهای پایینی قلب یا بطن می باشد.
– آریتمی های بطنی: آریتمی های بطنی از بطن ها (دهلیزهای پایینی قلب) شروع می شوند.
– آریتمی برادی: ضربان قلب آهسته می باشد که ممکن است در اثر بیماری سیستم هدایت الکتریکی قلب، همچون گره سینوسی دهلیزی (SA)، گره دهلیزی بطنی (AV) یا شبکه هیس -پورکنژ باشد.
آریتمی های خطرناک قلبی
تاکی کاردی بطنی:
یکی از آریتمی های خطرناک قلبی تاکی کاردی بطنی است. تاکی کاردی بطنی به ضربان قلب سریعی گفته می شود که منشأ آن در بطن می باشد. ضربان سریع، قلب را از پر شدن با خون کافی، باز می دارد. در نتیجه، خون کمتری به بدن پمپاژ می شود.
تاکی کاردی بطنی می تواند مشکلی بسیار جدی (به ویژه در افرادی با بیماری های قلبی) باشد و ممکن است علائم آن با انواع آریتمی های دیگر متفاوت باشد. یک متخصص قلب باید این شرایط را به دقت بررسی کند.
فیبریلاسیون بطنی:
فیبریلاسیون بطنی، به شلیک نامنطم تکانه ها از بطن ها گفته می شود. در این شرایط بطن ها دچار لرزش می شوند و نمی توانند به طور مؤثر منقبض شوند که در نهایت منجر به عدم خونرسانی کافی به بدن می شود. این حالت، یک شرایط اضطراری پزشکی است که در اسرع وقت باید با احیاء قلبی ریوی (CPR) و دیفیبریلاسیون (ارسال شوک به عضله قلب توسط دستگاه دیفیبریلاتور) تحت درمان قرار گیرد.
سندرم QT طولانی:
نوع دیگری از آریتمی های خطرناک قلبی سندرم QT طولانی می باشد. فاصله QT، ناحیه ای روی نوار قلب می باشد که مدت زمان انقباض قلب و سپس استراحت آن را نشان می دهد. زمانی که فاصله QT طولانی تر از حد طبیعی باشد، احتمال خطر تورسادس دی پوینت (به معنی چرخش دور یک نقطه) که نوع خطرناک تاکی کاردی بطنی می باشد، افزایش پیدا می کند.
عوارض آریتمی های قلبی
ضربان قلب نامنظم در صورت درمان نشدن، می تواند منجر به مشکلات خطرناکی از جمله موارد زیر شود:
– بیماری آلزایمر و زوال عقل سالخوردگی: این اختلالات ذهنی ممکن است به مرور زمان، به دلیل عدم خونرسانی کافی به مغز اتفاق بیفتند.
– نارسایی قلبی: قلب ممکن است پس از آریتمی های مکرر، به طور منظم پمپاژ نکند.
– سکته مغزی: خونی که در شریان ها باقی مانده، ممکن است تبدیل به لخته شود و در صورتی که این لخته خونی به مغز برسد، می تواند موجب سکته مغزی شود.
– ایست قلبی: فیبریلاسیون بطنی می تواند موجب متوقف شدن قلب شود.
ملاحظات رانندگی برای افراد دارای آریتمی قلبی
اگر مبتلا به آریتمی هستید، ممکن است پشت فرمان از حال بروید و جان خودتان یا راننده های دیگر و افراد پیاده را به خطر بیاندازید.
برای اینکه متوجه شوید توانایی رانندگی ایمن را دارید، پزشک شما باید نکات زیر را بررسی کند:
- مبتلا به چه نوع آریتمی هستید.
- شدت آریتمی قلبی را تشخیص دهد.
- درمان هایی را که برای آریتمی دریافت می کنید.
- چند وقت یکبار دچار علائم می شوید و شدت آنها چقدر است.
در صورتی که هیچ گونه علائمی ندارید و تا به حال مشکلات ضربان قلب جدی نداشته اید، می توانید مطابق معمول رانندگی کنید. همچنین، اگر آریتمی شما با دارو قابل کنترل باشد ، پزشک ممکن است به شما اجازه رانندگی دهد.
درمان آریتمی های قلبی
نحوه درمان آریتمی به سریع یا آهسته بودن آریتمی یا انسداد قلبی، بستگی دارد. همچنین، هر مشکل زمینه ای مربوط به آریتمی (مانند نارسایی قلبی) باید تحت درمان قرار بگیرد. درمان های آریتمی قلبی شامل موارد زیر می شوند:
– دارو: برای متوقف کردن یا جلوگیری از آریتمی یا کنترل میزان آریتمی
– عمل کاردیوورژن قلب: در این روش درمانی، زمانی که بیمار تحت بیهوشی یا بی حسی قرار دارد، از الکتریسیته برای شوک دادن به قلب و بازگرداندن آن به ضربان طبیعی استفاده می شود.
– ابلیشن قلب: درمانی است که تحت بی حسی یا بیهوشی عمومی، بافت آسیب دیده ای را که در قلب موجب آریتمی شده، از بین می برد.
– ضربان ساز: دستگاه کوچکی با باتری مخصوص می باشد، که تحت بی حسی موضعی ، در قفسه سینه کاشته می شود؛ این دستگاه، با تولید سیگنال های الکتریکی، کار ضربان ساز طبیعی قلب را انجام می دهد و به قلب کمک می کند تا ضربان طبیعی و منظمی داشته باشد.
– ICD: دستگاهی شبیه به ضربان ساز می باشد که ضربان قلب را کنترل می کند و در مواقع لزوم به قلب شوک می دهد تا به ضربان طبیعی برگردد.
نتیجه گیری
همه آریتمی های قلبی خطرناک نیستند، آریتمی های قلبی خطرناک عبارتند از فیبریلاسیون بطنی، تاکی کاردی بطنی و مکث های طولانی مدت یا آسیستول. آریتمی های مربوط به پتاسیم یا منیزیم بسیار پایین یا در اثر بیماری های زمینه ای همچون QT طولانی، نیز موارد خطرناکی هستند که باید آنها را جدی بگیرید.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت