آنژیوگرافی قلب از طریق پا آزمایشی است که در آن با استفاده از اشعه ایکس و ماده حاجب (رنگ مخصوص) تصاویری از شریان های خون رسان به پا ایجاد می شود. در این آزمایش، تنگی ها یا انسداد هایی بررسی می شوند که می توانند سبب بروز درد در هنگام راه رفتن شوند. در طول آنژیوگرافی، یک لوله کوچک (کاتتر) به شریان پا هدایت و ماده حاجب تزریق می شود. سپس با استفاده از اشعه ایکس تصاویری از عروق خونی پا بر یک نمایشگر نمایان می شوند.
آنژیوگرافی محیطی، نام دیگر آنژیوگرافی از طریق پا می باشد. این فرایند می تواند جهت تشخیص طیفی از مشکلات عروقی از جمله گرفتگی عروق استفاده شده و نتایج به دست آمده از آن در تعیین بهترین دوره درمانی مفید هستند. آنژیوگرافی از طریق پا و کشاله ران در بیمارستان یا کلینیک های قلب به صورت سرپایی انجام می شود.
آنژیوگرافی قلب از طریق پا چیست؟
آنژیوگرافی قلب از طریق پا یا همان آنژیوگرافی محیطی، یک آزمایش کم تهاجم است که با به کار گیری تکنولوژی اشعه ایکس نمایی مناسب از شریان ها و ورید های پا برای پزشک فراهم می کند.
در چه شرایطی آنژیوگرافی قلب از طریق پا انجام می شود؟
آنژیوگرافی از طریق پا و کشاله ران در مواردی انجام می شود که احتمال اختلال در جریان خون شریان های پا وجود دارد. آنژیوگرافی اغلب جهت تشخیص ابتلا به بیماری شریان های محیطی (PAD) انجام می شود. این بیماری در اثر سفت شدن شریان های موجود در ناحیه لگن یا پا ها به وجود آمده و در میان افراد مسن رایج است.
بیماری شریان های محیطی، در هنگام پیاده روی یا بالا رفتن از پله ها سبب بروز گرفتگی، درد و خستگی پا ها یا عضلات ران می شود. از آن جایی که انسداد کامل جریان خون رونده به پا ها سبب مرگ بافتی و قطع عضو می شود، تشخیص و درمان تنگی یا انسداد عروق پا بسیار اهمیت دارد.
مزایای آنژیوگرافی قلب از طریق پا چیست؟
آنژیوگرافی پا، در شناسایی تنگی یا گرفتگی عروق و همچنین بررسی نیاز بیمار به فرایند های درمانی نقش مهمی دارد. این آزمایش کمک می کند تا پزشک تشخیص دهد که آیا به درمان گرفتگی عروق نیاز دارید یا خیر.
خطرات آنژیوگرافی از طریق پا و کشاله ران
آنژیوگرافی از طریق پا یک آزمایش بسیار ایمن است. بروز مقداری درد و کبودی در محل ورود کاتتر طبیعی است. اشعه ایکس به کار رفته در حین آزمایش در سطح ایمن بوده و خطری برای بیمار نخواهد داشت. با این حال، افراد باردار یا زنان شیر ده نسبت به این پرتو ها حساسیت بیشتری دارند. نمونه های زیر از جمله عوارض نادر آنژیوگرافی از طریق پا هستند:
- واکنش حساسیتی به ماده حاجب
- آسیب به شریان در محل ورود کاتتر
- تشکیل لخته خونی یا خونریزی شدید در محل ورود کاتتر
- تجمع خون (هماتوم) در محل ورود کاتتر
- آسیب کلیوی ناشی از ماده حاجب
- آسیب عصبی در محل ورود کاتتر
در صورت بروز موارد زیر باید به دنبال مراقبت اورژانسی باشید:
- عدم توقف خونریزی از محل ورود کاتتر
- تورم یا تخلیه ترشحات از محل ورود کاتتر
- تجربه درد شدید پا
- بی حسی یا آبی رنگ شدن محل انجام آزمایش در پا
اقدامات قبل از انجام آنژیوگرافی از طریق پا
قبل از آنژیوگرافی قلب از طریق پا، چندین آزمایش خون برای بیمار تجویز می شود. پزشک باید از لخته شدن مناسب خون و عملکرد مطلوب کلیه ها اطمینان یابد. قبل از آنژیوگرافی باید موارد زیر را رعایت کرد:
- بارداری یا شیر دهی خود را به پزشک اطلاع دهید.
- لیستی از تمامی دارو های مصرفی خود از جمله انواع بدون نسخه و مکمل را به همراه داشته باشید.
- حساسیت های دارویی یا مشکلات قبلی مرتبط با خونریزی را بیان کنید.
- در صورت داشتن سابقه ابتلا به واکنش حساسیتی به ماده حاجب، پزشک خود را از این موضوع با خبر کنید.
- جهت رفتن به خانه با یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود هماهنگ کنید.
آنژیوگرافی قلب از طریق پا چگونه انجام می شود؟
قبل از تصویر برداری، یک داروی بی حس کننده موضعی و یک داروی آرام بخش برای فرد تزریق می شوند. سپس، شریان کشاله ران با استفاده از یک سوزن تو خالی باز شده و لوله ای پلاستیکی به جای آن قرار می گیرد. کاتتر دوم و کوچک تر از طریق کاتتر اول به درون شریان وارد می شوند. افراد ممکن است حرکت کاتتر در امتداد شریان را احساس کنند.
پس از این مرحله، مقدار اندکی از ماده حاجب به درون شریان وارد می شود. در این لحظه بیمار احساس گرما و گر گرفتگی را تجربه خواهد کرد. همزمان با جریان یافتن ماده حاجب در شریان های پا تصاویر اشعه ایکس نیز بر نمایشگر نشان داده می شوند. این اقدامات، مشاهده هر گونه تنگی یا انسداد را فراهم می کنند.
در طول فرایند، اگر پزشک تشخیص گرفتگی عروق برای شما بدهد، ممکن است آنژیوپلاستی نیز انجام دهد. به این صورت که پزشک در حین آنژیوگرافی، با استفاده از یک بالون یا استنت، عروق گرفته را باز می کند. پزشک قبل از انجام آزمایش این موضوع را با بیمار در میان خواهد گذاشت. آنژیوگرافی معمولا ۱ ساعت یا بیشتر به طول می انجامد.
بعد از انجام آنژیوگرافی قلب از طریق پا
پس از خارج شدن کاتتر، جهت توقف خونریزی ناحیه ورود کاتتر به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه فشرده می شود. بیمار ۲ تا ۴ ساعت اول پس از فرایند را در اتاق احیا (ریکاوری) سپری خواهد کرد. در طول این مدت، جهت کاهش خونریزی باید پای درمان شده را مستقیم نگه داشت.
مصرف مایعات فراوان برای خارج کردن ماده حاجب از بدن ضروری است. پس از طبیعی شدن علائم حیاتی و توقف خونریزی در محل ورود کاتتر، افراد به خانه مرخص می شوند.
چه بیماری هایی با آنژیوگرافی پا تشخیص داده می شوند؟
نتایج به دست آمده از آنژیوگرافی در تعیین علت علائم و بهترین دوره درمانی مفید هستند. نتایج غیر طبیعی می توانند در اثر موارد زیر باشند:
- بیماری شریان های محیطی
- لخته های خونی
- آنوریسم ها
- عروق خونی آسیب دیده
- واسکولیت یا التهاب عروق خونی
گزینه های درمانی شامل موارد زیر می شوند:
- دارو های تجزیه کننده لخته خون
- رفع انسداد یا بای پس شریان مسدود شده
گاهی اوقات، درمان می تواند در حین آزمایش انجام شود.
مراقبت های پس از آنژیوگرافی از طریق پا
تیم درمان در هنگام ترخیص توصیه هایی را به بیمار ارائه می دهند که موارد زیر از جمله آن ها هستند:
- به مصرف مایعات فراوان ادامه دهید: این اقدام به دفع ماده حاجب کمک می کند.
- به مدت حداقل ۲۴ ساعت از رانندگی خودداری کنید.
- به مدت ۲ تا ۳ روز از انجام فعالیت های شدید یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- پس از گذشت ۲۴ ساعت می توان دوش گرفت. از فرو رفتن در وان آب یا رفتن به استخر به مدت ۱ هفته اجتناب کنید.
- بروز تورم، ترشحات و دیگر عوارض را بررسی کرده و فورا آن ها را گزارش دهید.
- در صورت بروز خونریزی به دنبال مراقبت اورژانسی باشید.
مطلب مرتبط: مراقبت بعد از آنژیوگرافی قلب
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت
