در اغلب جلسات ملاقات با پزشک، فشار خون بیمار نیز سنجیده می شود. این اقدام بدین دلیل است که پزشک با سنجش فشار خون اطلاعات زیادی را درباره سلامت فرد به دست می آورد. بالا یا پایین تر بودن اعداد فشار خون نسبت به محدوده طبیعی و همچنین نوسان فشار خون در هر جلسه، بیانگر وجود مشکلاتی در بدن است. به طور طبیعی، فشار خون در طول یک روز به مراتب تغییر کرده اما اغلب تغییرات طبیعی و قابل پیش بینی هستند.
هنگامی که این نوسانات در فشار خون به وجود می آیند، امکان دارد علائم یا نشانه های غیر طبیعی احساس نشود. برای مشخص شدن علت نوسان فشار خون، افراد باید عدد هر بار سنجش فشار خون خود را به همراه نوع فعالیت و مدت زمان سپری شده تا بازگشت به حالت طبیعی را یادداشت کنند. این اطلاعات می توانند به بیمار و پزشک در تشخیص یک الگو یا مشکل کمک کنند.
در این مقاله، به دلایل، روش های درمان و جلوگیری از نوسان فشار خون می پردازیم.
علت نوسان فشار خون چیست؟
عوامل مختلفی می توانند به عنوان علت نوسان فشار خون در نظر گرفته شوند. به طور کلی موارد زیر می توانند علت نواسانات فشار خون باشند.
اضطراب و استرس های عاطفی می توانند به طور موقت فشار خون را افزایش دهند. با گذشت زمان، استرس زیاد می تواند بر سیستم قلبی عروقی بدن تاثیر گذاشته و به مشکلات دائمی فشار خون منجر شود.
سندرم روپوش سفید هنگامی بروز می دهد که نگرانی یا استرس ناشی از ملاقات با پزشک سبب بالا رفتن موقت فشار خون شود درحالی که این اعداد در خانه در حالت طبیعی قرار دارند. بالا بودن اعداد فشار خون به معنای ابتلا به فشار خون بالا یا هایپرتنشن نیست. با این حال، احتمال دچار شدن به فشار خون بالا در افراد مبتلا به سندرم روپوش سفید بیشتر است.
هر دوی دارو های تجویزی و بدون نسخه می توانند بر فشار خون تاثیر گذار باشند. برخی دارو ها همچون انواع ادرار آور و کنترل کننده فشار خون جهت کاهش اعداد فشار خون طراحی شده اند. دیگر دارو ها همچون دارو های سرما خوردگی و حساسیت، فشار خون را افزایش می دهند.
ورزش کردن، صبحت کردن، خندیدن و حتی برقراری رابطه جنسی می تواند سبب نوسان فشار خون شود.
علت نوسان فشار خون می تواند مصرف مواد غذایی و نوشیدنی ها باشد. مواد غذایی سرشار از تیرامین توانایی افزایش فشار خون را دارند. تیرامین ماده ای است که در مواد غذایی کهنه و یافت می شود. از جمله این موارد می توان به مواد غذایی تخمیر شده، نمک سود شده، پرورده و ترشی ها اشاره کرد. نوشیدنی های حاوی کافئین نیز می توانند اعداد فشار خون را به طور موقت بالا ببرند.
فئو کروموسیتوما یک تومور نادر است که در غده های فوق کلیوی رشد کرده و تولید هورمون را تحت تاثیر قرار می دهد. فشار خون در اثر این تومور به طور ناگهانی افزایش یافته و سپس به حالت طبیعی باز می گردد.
سیستم آدرنال (فوق کلیوی) وظیفه تولید هورمون را بر عهده دارد. خستگی آدرنال هنگامی بروز می دهد که تولید هورمون با افت مواجه شود. فشار خون نیز در نتیجه این وضعیت کاهش می یابد. بیش فعالی سیستم آدرنال می تواند سبب افزایش ناگهانی فشار خون و بروز نوسان فشار خون شود.
علت نوسان فشار خون در سالمندان
تحقیقات نشان داده است که رگ های خونی به طور طبیعی با افزایش سن «سخت» می شوند و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهند. این ممکن است یکی از علل نوسان فشار خون و فشار خون بالا در سالمندان باشد. عوامل دیگری که باعث نوسان فشار خون در افراد سالمند می شوند عبارتند از:
– چاقی بیش از حد: مطالعات نشان می دهد که افزایش شاخص توده بدن و همچنین افزایش سن با افزایش فشار خون مرتبط است و می تواند منجر به فشار خون بالا شود.
– دیابت: دیابت اغلب با چاقی مرتبط است و همچنین در ایجاد فشار خون بالا در افراد مسن نقش دارد.
– بیماری های کلیوی: بیماری کلیوی پس از دیابت، علت اصلی فشار خون بالا است. برخی گمانه زنی ها در مورد اینکه آیا فشار خون بالا باعث بیماری کلیوی می شود یا برعکس، وجود دارد. فشار خون بالا منجر به باریک شدن، ضعیف شدن و سفت شدن شریان ها می شود که نمی توانند خون را به طور موثر به کلیه ها برسانند.
از طرف دیگر، بیماری کلیوی میتواند به رگهای خونی کلیهها آسیب برساند که پس از آن نمیتوانند مواد زائد را به درستی حذف کنند. این می تواند منجر به فشار بر رگ ها و در نتیجه فشار خون بالا شود.
درمان نوسان فشار خون
علت نوسان فشار خون تا زمانی که یک بیماری یا مشکل زمینه ای نباشد، الزاما نیازی به درمان ندارد. به همین دلیل نیز، درمان نوسان فشار خون شامل سه بخش زیر است:
پایش منظم فشار خون: افزایش و کاهش های غیر معمول فشار خون می توانند پیش بینی کننده مشکلات آینده باشند. بدین ترتیب، پایش منظم آن راهی برای تشخیص زود هنگام مشکلات است.
انجام تغییرات سالم در سبک زندگی: داشتن یک سبک زندگی سالم به جلوگیری از نوسان فشار خون کمک می کند.
مصرف دارو ها به گونه تجویز شده: در صورتی که تغییر در سبک زندگی برای کنترل نوسان فشار خون کافی نباشد، پزشک مصرف دارو را نیز به بیمار توصیه می کند.
جلوگیری از نوسان فشار خون
افراد می توانند با انجام تغییراتی در سبک زندگی به بدن خود در دستیابی و حفظ تندرستی کمک کرده و از نوسان فشار خون جلوگیری کنند.
مردان و زنانی که دور کمر آن ها به ترتیب از ۱۰۰ و ۸۸ سانتی متر بیشتر است، با احتمال بیشتری به مشکلات نوسان فشار خون مبتلا می شوند.
افرادی که دچار نوسان فشار خون هستند، باید هدف خود را داشتن ۳۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط در ۵ روز هفته قرار دهند. در صورت تازه کار بودن در زمینه ورزش، باید با پزشک خود صحبت کرده و بر خود سخت نگیرید. شروع یک برنامه ورزشی با شدت زیاد مخصوصا در افراد مبتلا به فشار خون کنترل نشده خطرناک است.
رژیم غذایی دَش (DASH) در کاهش خطر ابتلا به فشار خون مفید است. این رژیم با هدف کاهش فشار خون طراحی شده و سرشار از غلات کامل، سبزیجات، میوه ها و لبنیات کم چرب است.
جهت اطلاع از مقدار سدیم مصرفی خود، می توانید مقدار مصرف روزانه سدیم را ارزیابی کنید. متخصصان مصرف روزانه ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم را توصیه کرده اند که می توان رسیدن به این عدد را هدف قرار داد. در صورت تشخیص ابتلا به فشار خون بالا یا هایپر تانسیون، حد مصرفی توصیه شده ۱۵۰۰ میلی گرم خواهد بود.
بهتر است راهی برای مدیریت استرس های روزانه خود پیدا کنید. این راه می تواند ورزش کردن، یوگا، تکنیک های تنفسی یا صحبت درمانی باشد.
در حالی که مصرف کافئین فشار خون را بالا می برد، مصرف الکل آن را کاهش می دهد. این مواد خطر ابتلا به بیماری های منتهی شونده به فشار خون بالا را نیز افزایش می دهند. برای جلوگیری و درمان نوسان فشارخون، بهتر است از مصرف این مواد خودداری کنید.
برای حفظ فشار خون خود در محدوده طبیعی باید این عادت بد را برای همیشه ترک کرد. مشورت با پزشک درباره قطع مصرف سیگار از بهترین اقدامات ممکن است. همچنین، شرکت کردن در گروه های حمایتی یا ترک دوستان نامناسب می تواند به پایبندی بیشتر به تصمیم خود کمک کند.
علائم نوسان فشار خون
علائم نوسان فشار خون چیست و چگونه متوجه می شوید که فشار خون شما خیلی بالا است؟ اگر هیچ علامتی وجود نداشته باشد، آیا این بدان معناست که نیازی به نگرانی نیست؟ بستگی دارد!
همیشه یک ارتباط ساده بین اعداد و علائم نیست. فشار خون بالا اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی کند – حتی زمانی که بسیار بالا است – و به همین دلیل است که افراد ممکن است برای مدت طولانی ناآگاهانه با آن زندگی کنند.
برخی از افراد علائمی را توصیف می کنند که به فشار خون بالا خود مرتبط است. هنوز شواهد علمی زیادی مبنی بر ایجاد این علائم توسط فشار خون بالا وجود ندارد، اما نمونه هایی از علائمی که مردم اغلب گزارش می کنند عبارتند از:
- سردردهای خفیف
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
- مشکلات تنفسی
- خونریزی بینی
- برافروختگی صورت
- احساس ناخوشی
آیا نوسان فشار خون در طول روز طبیعی است؟
طبیعی است که فشار خون در طول روز کمی تغییر کند، اما نوسان شدید فشار خون باید کنترل و مدیریت شود. درمان های خانگی، تغییر شیوه زندگی و برخی داروها می توانند به تنظیم فشار خون کمک کنند.
عوارض نوسان فشار خون
نوسانات فشار خون می تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- نارسایی قلبی
- نارسایی یا بیماری کلیوی
- فقدان بینایی
- اختلال در عملکرد جنسی
- بیماری شریان های محیطی
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت