آنژیوگرافی قلب آزمایشی است که برای بررسی رگ خونی بزرگ قلب (شریان کرونر) انجام می شود. این آزمایش به این صورت است که پزشک، یک لوله ی نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) را به داخل رگ خونی کشاله ران شما وارد می کند. در بعضی موارد، کاتتر را در رگ خونی بازو قرار می دهند. یک یا دو روز بعد از آزمایش، ممکن است در ناحیه کشاله ران یا بازوی خود، احساس کبودی و درد داشته باشید. لازم است که به مراقبت بعد از آنژیوگرافی قلب اهمیت ویژه بدهید.
می توانید فعالیت های سبک در خانه داشته باشید، اما برای چندین روز از انجام فعالیت های سنگین خودداری کنید. در این مطلب به شما می گوییم که دوره ی نقاهت شما چقد طول می کشد. اما باید بدانید که سرعت بهبودی در هر فرد، متفاوت است. مراقبتهای بعد از آنژیو قلب که در ادامه به آنها اشاره می کنیم را انجام دهید تا در کمترین زمان، بهبود یابید.
آنژیوگرافی و مراقبت های آن
بعد از آنژیوگرام، شما باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- فشار خون، نبض، تنفس و محل زخم خود را به طور منظم بررسی و ثبت کنید.
- ممکن است برای مدت کوتاهی مایعات داخل وریدی به شما داده شود که باید تزریق انجام دهید، اگرچه هر زمان که بتوانید، خوردن و آشامیدن را از سر می گیرید.
- ممکن است بعد از چهار ساعت، اجازه نشستن به شما داده شود.
- ممکن است تا شش ساعت پس از بهبودی، اجازه ی ترخیص و رفتن به خانه به شما داده شود.
- اگر قبلاً رژیم غذایی خاصی نداشته اید، به شما توصیه می شود که رژیمی با کاهش کلسترول را در پیش بگیرید.
- نتایج اولیه توسط متخصص قلب و عروقی که این تست را انجام داده است، به شما داده می شود. ممکن است برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان خود، مجبور شوید با یک متخصص قلب قرار ملاقات بگذارید.
بلافاصله بعد از آنژیوگرافی
- برای اینکه ماده ی حاجب از بدن شما خارج شود، به شما توصیه می شود که برای بقیه روز عمل، مایعات فراوان بنوشید.
- از فشار فیزیکی، تا صبح روز بعد خودداری کنید و به محل بریدگی، اجازه دهید تا استراحت کند. اگر مچ دست شما را برای انجام عمل، برش داده اند، دست خود را درون یک باند مثلثی نگه دارید. اگر از کشاله ران شما برای برش استفاده شده است، هنگام سرفه مراقب محل زخم باشید و روی یک پهلوی خود، از رختخواب بلند شوید، و با شکم خود بلند نشوید (کرانچ). هنگام بالا رفتن از پله ها احتیاط کنید.
- محل بریدگی را تمیز نگه دارید. ممکن است روز بعد دوش بگیرید و باند را بردارید. از سابیدن و تمیز کردن محل برش بپرهیزید.
- داشتن یک کوفتگی و درد کوچک، در محل بریدگی، طبیعی است.
اقدامات پس از ترخیص
- دستورالعمل های ارائه شده توسط پزشک را دنبال کنید.
- کار با وسیله نقلیه موتوری در روز انجام عمل، ممنوع است.
- به مدت دو روز از انجام فعالیت های بدنی و رفتن به سونا خودداری کنید.
- پس از یک هفته، محل بریدگی بهبود خواهد یافت، و شما می توانید فعالیت های روزمره ی خود را بدون هیچگونه محدودیتی انجام دهید.
- پس از عمل، لازم نیست که دوباره با بیمارستان تماس بگیرید، مرحله ی بعدی در کار نیست.
گذراندن دوره نقاهت و بهبودی بعد از آنژیو قلب
- اگر پزشک برای شما آرام بخش تجویز کرده است:
- به مدت ۲۴ ساعت، کاری که نیاز به توجه به جزئیات دارد، مانند رفتن به محل کار، و تصمیم گیری های مهم یا امضای اسناد قانونی را انجام ندهید. زمان می برد تا اثرات دارو کاملاً از بین برود.
- برای سلامت خود، از رانندگی و کار با ماشین آلاتی که ممکن است خطرناک باشد، خودداری کنید. صبر کنید تأثیرات دارو از بین برود، تا بتوانید به راحتی فکر کنید و واکنش نشان دهید.
- ورزش سنگین انجام ندهید، و تا زمانی که پزشک به شما اجازه نداده است، از بلند کردن، کشیدن و هل دادن اجسام سنگین بپرهیزید. این محدودیت ها ممکن است فقط یک یا دو روز طول بکشد. در طول این مدت، شما می توانید در خانه قدم بزنید، و فعالیت های سبک مثل آشپزی را انجام دهید.
- اگر کاتتر را از کشاله ی ران شما وارد کرده اند، سعی کنید طی دو روز اول از پله ها بالا نروید.
- اگر کاتتر در بازو نزدیک مچ شما قرار گرفته است، طی روزهای اول مچ دست خود را زیاد خم نکنید. زمانی که برای نشستن روی صندلی، یا رفتن به تخت، از دست خود استفاده می کنید، مواظب باشید.
- اگر پزشک به شما ورزش را توصیه کرده است، پیاده روی انتخاب خوبی است. ذره ذره هر روز، مدت پیاده روی خود را افزایش دهید. حداقل ۳۰ دقیقه در بیشتر روزهای هفته پیاده روی کنید.
رژیم غذایی بعد از آنژیوگرافی
- برای کمک به دفع ماده ی حاجب از بدن، مایعات زیادی بنوشید. اگر به بیماری کلیه، قلب یا کبد مبتلا هستید و مجبورید مصرف مایعات را محدود کنید، قبل از اینکه بخواهید مایعات زیاد بنوشید، با پزشک خود مشورت کنید.
- برای سلامت قلب خود، یک رژیم غذایی سالم داشته باشید، که شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل است. اگر تا کنون این رژیم غذایی را امتحان نکرده اید، با پزشک، یا یک متخصص تغذیه مشورت کنید. متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا در مورد غذاهای سالم و برنامه ریزی وعده های غذایی اطلاعات کسب کنید.
داروها
- پزشکتان به شما خواهد گفت که آیا شما می توانید داروهایی که قبلاً مصرف می کردید را دوباره شروع کنید یا خیر، همچنین چه زمانی اجازه دارید دوباره مصرف آنها را از سر بگیرید. او همچنین دستورالعمل هایی در مورد داروهای جدیدی که برایتان تجویز کرده است، به شما می دهد.
- اگر از آسپرین، یا برخی دیگر از داروهای رقیق کننده ی خون، استفاده می کنید، برای اینکه آیا می توانید آنها را دوباره مصرف کنید و چه زمانی اجازه دارید که از آنها استفاده کنید، با پزشک خود مشورت کنید. حتماً از اینکه دکتر از شما دقیقاً چه چیزی می خواهد، مطمئن شوید.
- پزشک، ممکن است داروی رقیق کننده خون مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل (پلاویکس) را برای شما تجویز کند. اینکه این داروها را دقیقاً مطابق با دستورالعمل پزشک مصرف کنید -تا شریان کرونر را باز نگه دارید و خطر حمله قلبی را کاهش دهید-، از اهمیت بالایی برخوردار است. با داروها مشکلی نداشته باشید. اگر فکر می کنید با داروی خود مشکلی دارید، با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید.
مراقبت از محل کاتتر
- به مدت ۱ یا ۲ روز، یک باند را در محلی که کاتتر قرار داده شده ببندید. باند احتمالاً در این زمان خواهد افتاد.
- یک کمپرس سرد را به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در محل قرار دهید تا به بهبود درد و تورم کمک کند. یک پارچه نازک بین یخ و پوست خود قرار دهید.
- در صورت تأیید پزشک، ممکن است بتوانید ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از عمل دوش بگیرید. بعد از دوش گرفتن، محل بریدگی را خشک کنید.
- محل بهبودی کاتتر را خیس نکنید. به مدت ۱ هفته حمام نکنید، یا تا زمانی که از نظر پزشک مشکلی نداشته باشد.
- مراقب خونریزی محل باشید. مقدار کمی خون (تا اندازه یک چهارم) روی باند، طبیعی است.
- اگر خونریزی دارید، دراز بکشید و به مدت ۱۵ دقیقه روی ناحیه فشار دهید تا خونریزی متوقف شود. اگر خونریزی متوقف نشد، با پزشک خود تماس بگیرید یا فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی بروید.
مراقبت های بعد از عمل، بخش کلیدی در درمان و سلامت شما است. حتماً همه قرارهای ملاقات با دکترتان را مشخص کرده و به آن پایبند باشید، اگر برایتان مشکلی پیش آمد که نمی توانید در آن شرکت کنید، به پزشک یا پرستار اطلاع دهید. همچنین بهتر است از نتایج آزمایش خود مطلع شوید و لیستی از داروهایی که مصرف می کنید را به همراه خود داشته باشید.
چه موقع باید از دیگران کمک بگیرید؟ هر زمان که فکر می کنید ممکن است به مراقبت های اورژانسی نیاز داشته باشید، با ۹۱۱ تماس بگیرید. به عنوان مثال، اگر با موارد زیر رو به رو شدید:
- احساس درد یا فشار یا احساس عجیب در قفسه سینه.
- بیهوش شدید (هوشیاری خود را از دست داده اید).
- در تنفس دچار مشکل شدید.
- درد ناگهانی قفسه سینه و تنگی نفس دارید، یا در هنگام سرفه، خون مشاهده کردید.
- علائم حمله قلبی دارید. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تعریق.
- تنگی نفس.
- حالت تهوع یا استفراغ.
- درد، فشار یا احساس عجیب در پشت، گردن، فک یا قسمت فوقانی شکم یا در یک یا هر دو شانه یا بازوها.
- گیجی یا ضعف ناگهانی.
- ضربان قلب سریع یا نامنظم. بعد از تماس با ۹۱۱، ممکن است اپراتور به شما بگوید که ۱ دوز بالا، یا ۲ تا ۴ دوز پایین آسپرین را بجوید. منتظر آمبولانس باشید. سعی نکنید خودتان رانندگی کنید.
- آنژین قلبی برای شما تشخیص داده شده است، و علائمی دارید که با استراحت از بین نمی روند، و یا در عرض ۵ دقیقه پس از مصرف دوز نیتروگلیسیرین بهتر نمی شوند.
با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید و یا در موارد زیر به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید:
- شما از ناحیه ای که کاتتر در شریان شما قرار گرفته است، خونریزی دارید.
- شما یک توده دردناک و یا توده ای که به سرعت در حال رشد است، در محل کاتتر دارید.
- شما علائمی از عفونت دارید، مانند:
- افزایش درد، تورم، حرارت یا قرمزی.
- رگه های قرمز منتهی به محل کاتتر.
- خارج شدن چرک از محل کاتتر.
- تب.
- در ناحیه پا، بازو یا دستتان احساس درد دارید، کبود شده، یا در این نواحی احساس سرما، بی حسی و گزگز می کنید.
مراقب تغییر حالت های خود باشید و در صورت بروز هرگونه مشکل، با پزشک یا پرستار تماس بگیرید.
دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق – کلینیک قلب سلامت
